Hemen şunu söyleyeyim, bugün ulus devleti eleştirenler de dahil, hiç kimse ulus devlet modelinin yerine yeni bir şey koyabilecek durumda değil. Dünya daha uzunca bir süre ulus devletlerle birlikte yaşayacak. Bunu nereden anlıyoruz? Bölgesel ekonomik ve siyasi örgütlenmelerden. Örneğin Avrupa Birliği. AB ülkelerinin kurduğu birlik bir siyasi birliğe dönüştü. Tek devlet gibi örgütlendi AB.
Ortak para, ortak yasalar, kaldırılmış sınırlar vs. Ancak, ulus devletin anavatanı olan Avrupa'da bütün bu olağanüstü gelişmeler ulus devlet varlığını ve dokusunu ortadan kaldırabilmiş değil. Bugün AB ülkelerinin her biri ortaklıklara rağmen bağımsız birer ulus devlet olarak yaşıyorlar, öyle davranıyorlar ve ulusal çıkar bilincine göre kararlar veriyorlar. AB'nin bir anayasa yapamamasının altında ulus devlet modelinin hala çok güçlü bir şekilde yaşaması gerçeği vardır.
***
Peki ulus devletler gelecekte de yaşamaya devam edecekler mi? Hiç sanmıyorum. Dünyanın gidişatı, bölgesel hareketlilikler, yoksul zengin dengesi, din ve medeniyet kutuplaşmaları insanlığı ulus devlet kısıtlıklarından daha rahat hareket edecekleri ve daha özgür kararlar alacakları modellere zorluyor. Bugünkü küresel düzen giderek adalet inşa eden bir düzen olmaktan çıkıyor. Birleşmiş Milletler sistemi ve dünyanın egemenleri yarım asrı aşkın bir sürede daha Filistin sorununu, Kıbrıs sorununu ve benzer sorunları çözebilmiş değiller. Dünya 21. yüzyılda hala kan, terör ve yoksulluk sarmalında debelenip duruyor.
Bu nedenle, o sürece ne vakit girilir bilmem ama, eninde sonunda ulus devletler yeni formlara dönüşeceklerdir. Hiç unutmuyorum, 2002 yılında İngiltere Kraliçesi Elizabeth'in Cooper adlı danışmanı "21. yüzyılda imparatorluklar çağı yeniden başlayacak" diye yazmıştı. Kim bilir, İngiltere'de artık monarşinin eskisi gibi eleştirilmemesinin ve örneğin, sarayın yaptığı son düğünün çok geniş ilgi görmesinin sebebi de budur.
***
Star Gazetesi yazarı İbrahim Kiras'ı, iyi yazı okumak isteyen herkesin dikkatine sunuyorum. Süzülmüş kültürün, Türkçe güçlü söyleyişin ve entelektüel zekanın keyif vericiliğini size hissettiriyor yazar. Ben ilgiyle okuyorum onun köşesini. Söz gelişi, 2-3 Mayıs 2011 tarihli yazılarını herkese öneriyorum. Ulus devlet konusunu işlediği yazıları bunlar. Konu tüm boyutlarıyla son derece açık bir biçimde anlatılmış. 3 Mayıs'taki yazısının girişi şöyle:
"Ulus devlet adını verdiğimiz siyasal örgütlenme modeli Meclis'te parlamenterlerin el kaldırmasıyla yürürlüğe girmiş değil ki "kaldıralım" denince ortadan kalkıversin. Ulus devlet uzun bir tarihsel süreç içinde toplumsal ve ekonomik yapıların dönüşümü paralelinde ortaya çıktı. Dolayısıyla ekonomik ve toplumsal yapıda yeniden temelli dönüşümlerin meydana gelmesi halinde siyasal modeller de kendiliğinden değişir".
Olay budur, gerisi, yararlı bile olsa, entelektüel gevezelik!