İzmir Kalkınma Ajansı'nın desteğiyle, İzmir Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği tarafından hazırlanan 'Oto Sanayi, Mobilya, Metal İşleri, Döküm Küçük Sanayi Siteleri Araştırma Çalışması' projesi tamamlanmıştır. Proje kapsamında 50 anketör tarafından İzmir'deki 10 küçük sanayi sitesinde bulunan yaklaşık 5 bin işyeri ziyaret edilmiş, 79 sorudan oluşan anket çalışması yapılmıştır. Sanayi sitelerinin envanterini çıkarmak için hazırlanan ankette, esnafın çalışma koşulları, iş güvenliği, sitelerin altyapı ve diğer sorunları, işletmelerin pazarlama, üretim, yatırım alanlarında karşılaştıkları sıkıntılar başta olmak üzere çok geniş bir perspektifte ve farklı başlıklarda sorular yer almıştır.
BİLGİNİN ÖNEMİ
İESOB tarafından bir kitapta toplanan proje sonuçları, sanayi sitelerindeki işletmelerin durumunu ortaya koyan sağlıklı bir veri tabanını oluşturması boyutuyla son derece önem taşımaktadır. Bu çalışmanın önemi, içinde bulunduğumuz çağın koşulları dikkate alındığında daha belirgin hale gelmektedir. Nitekim, 1980'den sonra başlayan süreçte bilgi toplumu aşamasının yerleşmeye başladığı görülmektedir. Bilgi çağı ile birlikte üretimin en önemli girdisi bilgi olduğu gibi en önemli ürün de bilgi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bilginin hem girdi hem de ürün olma niteliği taşıdığı bir ortamda kaçınılmaz olarak yenilikler ve bunun gerisindeki yenilikçi davranış yapısı önem kazanmaktadır. Bu sürece uyum sağlayanlar başarılılar, uyum sağlayamayanlar ise elenenler arasında yer almaktadır. Gelişmekte olan ülkeler ve bu arada Türkiye, ekonomi başta olmak üzere toplumun tüm alanlarında bu sürece uyum sağlamaya çalışmaktadır. Bu süreçte Türkiye'nin bilgi toplumu ürünlerine tüketim boyutuyla büyük ölçüde uyum sağladığı, ancak üretim boyutu için aynı uyumu gerçekleştiremediği görülmektedir.
İESOB'NİN HEDEFİ
İzmir Birliği, yeni ve hızlı değişim sürecine uyum sağlamak konusunda sistematik çaba harcanması gereğine inanmakta, temsil ettiği kesimin yenilenmesine ve gelişimine katkı sağlayacak çalışmalara odaklanmaktadır. Nitekim, Türkiye'de bir "ilk" olma özelliği taşıyan sanayi siteleri çalışması, bu çaba ve eylemlerin somut bir örneğidir. Türkiye'de yaklaşık 2 milyon esnaf sanatkar bulunmakta, aileleri ve çalışanlarıyla birlikte bu camianın büyüklüğü yaklaşık 10 milyona ulaşmaktadır. Dolayısıyla, esnaf kesiminin bilgi toplumuna uyumuna yönelik yapılacak çalışmalar, ülke ekonomisi açısından da büyük önem taşımaktadır.
GENEL BAKIŞ
Yapılan çalışmanın sonuçlarının tamamını burada yayınlamak olası değildir. Ancak ana hatlarıyla göze çarpan konular şöyle sıralanabilecektir:
- Esnaf ve sanatkarlar tek başlarına finans sorunlarını çözümleyememekte, sermaye piyasası olanaklarından (orta ve uzun vadeli kredi kaynakları) yararlanamamaktadır. Finansal sorunlarını kendi imkanları ve bankalardan aldıkları kısa vadeli kredilerle çözdükleri gözlemlenmektedir.
- Esnaf ve sanatkar işletmelerinde nitelikli teknik eleman sayısı oldukça düşüktür. (Bu noktada Türkiye'de verilen mesleki eğitimin kalitesinin artırılması, yaygınlaştırılması ve sanayinin talep ettiği ara eleman ihtiyacını karşılayacak şekilde düzenlenmesi gereği ortaya çıkmaktadır)
- Birçok işletmenin mevcut altyapılarını geliştirmeye yönelik çalışmalarının bulunduğu ancak bu konuda yapılanların yeterli olmadığı da gözlemlenmiştir. Kesimin ayrıca teknoloji ile bilgiye ulaşmada da desteğe ihtiyacı bulunmaktadır.
- KOSGEB'in Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine olan destekleri hakkında işletmelerin çoğu yeterli bilgiye sahip değildir. (Bu noktada esnaf teşkilatına görev düşmektedir. İlk aşamada, üyelerimizin Ar-Ge birimlerini kendi bünyelerinde oluşturmasının zor olduğu düşünüldüğünde, Oto Tamir ve Bakım sektöründe 3. Sanayi Sitesi'nde faaliyet gösteren Ar-Ge merkezimize benzer ortak kullanıma açık bir yapılanmanın diğer sitelerde de oluşturulması yararlı olacaktır)
- İşletmelerin gelirlerinin düşük olması incelendiğinde, kira giderlerinin küçük esnaf üzerinde önemli bir finansal yük olduğu görülmektedir.
- Meslek hastalıkları, işyeri ve işçi sağlığının korunmasıyla ilgili bilinç düzeyinin artırılmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır. (İESOB' nin, Dokuz Eylül Üniversitesi İş Sağlığı ve Uygulama Merkezi ile imzaladığı işbirliği protokolü anılan hedefleri gütmektedir)
- Esnaf sanatkarın çoğunun gelir düzeyinin yoksulluk sınırının altında kaldığı görülmektedir.
- Esnaf ve sanatkarların büyük çoğunlunun ihracat yapmadığı görülmektedir. Bu nedenle ihracatı teşvik etme konusunda yapılacak çalışmalara öncelik verilmelidir.
- Esnaf sanatkarlar, makine parklarının yenilenmesi için teşvik ve hibe programları ile desteklenmelidir.
İLK ÇALIŞMA
İzmir Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği olarak gerçekleştirdiğimiz bu alanındaki "ilk" niteliğindeki çalışmanın, eksik olan bilgi açığını gidermeye katkı sağlayacağına inanmaktayız. İzmir Birliği bu çalışmanın sonuçlarını kendine rehber edinecek, çalışmalarını kesimin gerçek ihtiyaçlarının giderilmesi yönünde şekillendirecektir. Çalışmanın sonuçları ayrıca ülke ve kent yöneticileriyle, diğer meslek kuruluşları ve üniversitelerle paylaşılacak, yapılacak çalışmalardan azami verimin sağlanması için ortak çalışma platformları aranılacaktır. Böylesi önemli bir çalışmanın yapılmasında emeği geçenlere ve çalışmaya destek veren İzmir Kalkınma Ajansı'na teşekkür ediyor, çalışmanın ilgili tüm kesimlere katkı sağlamasını temenni ediyoruz.