Merkez Bankası'nın geçen hafta borçlanma faiz oranını 25 baz puan indirmesinin piyasalar üzerindeki etkisi zayıf kalacak. Merkez Bankası'nın faiz indirimi piyasaların baskısı sonucu alınmış bir karar gibi görünüyor desek yeridir. İlginç bir benzetme olacak; hani düğünde çok ısrar ile kalkıp oynuyormuş gibi yapanlar vardır, kısa sürede ısrarcı arkasını döndüğünde de geri otururlar, işte Merkez Bankası da aynısını yaptı. Piyasaların ısrarıyla 25 baz puan faiz koridorunu aşağı çekmeyi yeterli gördü.
Anlamlı bir indirim mi? Piyasalara etkisi olur mu?
Gelin soruların yanıtlarını arayalım...
Öncelikle faiz koridorunu neden daralttığını, politika faiz oranına neden dokunmadığına değinelim.
KORİDOR NEDİR?
2000'lerde küreselleşmenin hız kazanması ve sonucunda sermaye akımlarının mobilitesinin artmasıyla "finansal oynaklıklar daha doğrusu finansal dengesizlikler" had safhaya çıktı. Bu yüzden merkez bankaları finansal oynaklıklara karşı politika faiz oranı ve döviz işlemleri gibi geleneksel politikalarla yetinemez hale geldiler. Bir yerde zorunlu olarak bunların yanına faiz koridoru gibi geleneksel olmayan yöntemleri de eklediler. Faiz koridorunda 3 ayrı faiz oranı belirleniyor; politika faiz oranı, borç verme ve borç alma faiz oranları...
Borç verme faiz oranı geçici likidite sıkışıklığına düşen bir bankanın Merkez Bankası'ndan kısa vadeli borçlandığında verdiği faiz oranıdır. Borç alma faiz oranı tam tersi, Merkez Bankası'nın geçici likidite fazlası olan bir bankadan para alıp karşılığında ödediği faiz oranı olarak tanımlıyoruz. Faiz koridoru da gecelik borç verme ve borç alma faiz oranları arasındaki bandı ifade ediyor. Üçüncü sırada saydığımız politika faiz oranı ise genellikle bu koridorun orta noktasını oluşturuyor.
Faiz koridoru sayesinde Merkez Bankası doğrudan politika faizini değiştirmek yerine faiz koridorunu daraltıp genişleterek piyasalarda döviz kurlarını kontrol altına almayı hedefliyor. Kısacası belirsizlikleri azaltmak ve değişken koşullara karşı hızlı tepki vermek için merkez bankalarının kullandığı bir yöntem faiz koridoru...
ORTALAMA FONLAMA
Merkez Bankası son kararında faiz koridoru bandını daraltarak, finansal dengesizliklerin azaldığı ve piyasalarca arz talep koşullarına göre belirlenen faiz oranlarının en yüksek seviyesinin yüzde 10,50 olabileceğinin mesajını vermiş oldu.
Yeri gelmişken önemli bir konunun altını çizelim...
Merkez bankası sıkı duruşunu bozmadı. Merkez Bankası para politikasını gevşetmedi. Zaten bankaları fonlarken ortaya çıkan bir oran var; ortalama fonlama oranı... Örneğin Merkez Bankası bankalara vereceği 100 liranın yüzde 70'ini politika faiz oranından yani yüzde 7,5'dan, kalanını faiz koridorunun üst bandından yani yüzde 10,50'den vermişse, ortalama fonlama oranı; yüzde 8,40 seviyesi oluyor. İşte bu orandaki değişim piyasa dengelerine etki edebiliyor. Uzun süredir yüzde 8,70-8,90 bandında dalgalanıyor.
Merkez Bankası'nın faiz indirim kararı çok anlamlı değil. Dolayısıyla Merkez Bankası'nın son kararının doları güçlendirmesi, piyasa faiz oranlarını biraz aşağı çekmesi, likidite açısından borsaya olumlu yansıması pek mümkün görünmüyor. Tekrar edeyim; önemli olan ortalama fonlama oranıdır. Bu yüzden piyasa takipçilerine naçizane önerim bu parametreyi takip etmeleri...