Perşembe günü yeni Başkan ile Para Politikası Kurulu ilk olağan toplantısını yapacak. Merkez Bankası politika faiz oranını aşağı çekmek için gerek içsel gerekse dışsal ekonomik ve siyasi faktörler uygun hale gelmişti. Yani Çetinkaya devam etmiş olsa dahi faiz indirimi Temmuz toplantısında gelecek idi. Şimdi piyasalar tarafından merak edilen daha doğrusu kısmen beklenen aksiyon "kayda değer oranda" faiz indirimi.
Evet, faiz indirimi için koşullar hazır. Enflasyonun birincil nedenlerinden ithal girdi maliyetinde gerileme belirgin bir şekilde görünüyor. Bir süredir iç talebin zayıf seyri de enflasyona olumlu katkı yapıyor. Daha da önemlisi beklentilerin kısmen düzelmiş olması ve buna bağlı olarak geriye dönük endeksleme mekanizmalarının gevşemiş olması da ileriye yönelik enflasyona pozitif etki ediyor. Son olarak enerji fiyatlarının küresel büyüme hızının yavaşlaması ile yatay seyretmeye başladığı gelişmesini de ekleyebiliriz.
Dışsal faktörlerin başında FED'in ve diğer gelişmiş ülke merkez bankalarının güvercinleşmeleri bu bağlamda para politikalarını daha da gevşetecek olmaları geliyor. Merkez Bankası'nın para politikalarını yönlendirmede dikkate aldığı 15 civarı değişkenlerin içinde en fazla ağırlığa sahip olanı FED'in kararları. Her ne kadar Merkez Bankası'nın toplantıları FED'den önce olsa da beklentiler çerçevesinde karar vermeye çalışıyor. Oysa sonrasında olsaydı beklentilerden öte gerçekleşen karar ışığında daha rasyonel aksiyon alabilirdi Merkez Bankası.
KAÇ BAZ PUAN?
Kısaca özetlediğim unsurlar Merkez Bankası için uygun zemini oluşturuyor. Faiz indirimi olacak bu kaçınılmaz bir gerçek. Ama kaç baz puan uygun olur? İşte kritik soru bu? Sorunun yanıtını Merkez Bankası'nın verdiği reel faiz oranından verebiliriz. Şu an politika faiz oranı yüzde 24. Geç likidite faiz oranı ise yüzde 25,5. Her iki fonlama kanalıyla ağırlıklı ortalama fonlama oranı çıkıyor. Bir süredir sadece gecelik fonladığı için ortalama da yüzde 24'de kalıyor. Mart enflasyonunun yüzde 19,71 açıklandığı Nisan başında ve Mayıs ortalarında jeopolitik risklere bağlı olarak Merkez Bankası fonlama oranını yüzde 25,5'a çıkardı. Bunların dışında yüzde 24 yeterli oldu. Sonuçta reel faiz yani enflasyondan arındırılmış oran sürekli arttı. Örneğin Martta enflasyon yüzde 19,71 iken reel faiz yaklaşık 4 puanlarda idi.
Nisan ve Mayıs aylarında ise sırasıyla 4,5 ve 5,3 çıktı. Son olarak 8 puan civarında reel faiz veriyor Merkez Bankası.
MAKUL REEL FAİZ
Brezilya Merkez Bankası 3,2, Meksika Merkez Bankası 5 puan ve Çin Merkez Bankası 1,6 puan reel faiz veriyorlar. FED ve Avrupa Merkez Bankası da birkaç puanlık reel faiz uygulaması yapıyor. Tabi bu rakamlar yüzde değil. Sadece puan farklarına göre hesaplandı. Reel faizlerin pozitif olması yadırganmamalı. Çünkü ülkeler taşıdıkları ekonomik ve siyasi risklere göre "prim" vermek zorundalar. Dolayısıyla Merkez Bankası da bu risk primini hesaplayıp sadece o oranda enflasyon üstü politika faiz oranı belirleyecek. Eğer Merkez Bankası mevcut enflasyon oranını dikkate alarak 200 ya da 300 baz puanlık risk priminin yeterli olacağını düşünürse politika faiz oranını yüzde 18-19 düzeyine çekebilir. Bu da yaklaşık 600 baz puanlık faiz indirimine denk geliyor. Tabi faiz indirimini kalan 4 toplantıya yayarak...
Faiz indiriminin başlangıç oranı çok önemli... Öncelikle Merkez Bankası'nın enflasyonun düşüşe devam ettiğini görmesinde fayda var. Aynı zamanda ABD ile yaşanan gerginliğin nasıl sonuçlanacağı da hayati önem taşıyor. Bu yüzden Perşembe günü Para Politikası Kurulunun iç talebi canlandırma amacını ilk plana çıkarmadan en rasyonel oranı belirleyip bu ölçüde bir faiz indirimi yapması gerekiyor