Türkiye'de milyonlarca çalışan için kıdem tazminatı gelecekleri açısından bir güvence. Yıllarca çalıştıktan sonra hak ettikleri bu parayı almak istiyorlar. Mevcut kurallara göre en az 1 yıl çalışan herkes tazminat hakkına kavuşuyor. Tabi bunun için haksız bir sebeple ya da sebepsiz işten çıkartılması gerekiyor. Bir de haklı fesih ile kendisinin ayrılması lazım. Bu gerçekleştikten sonra ise tazminat hesabı her yıl için bir brüt maaş şeklinde yapılıyor. Fakat bunu yükseltmenin yolları var.
Okurumuz Seda Yalçın bu konuyu sormuş. Onun sorusunu cevaplarken biraz bilgi vermek istedim. Seda Yalçın'ın sorusu şöyle:
8 yıldır çalıştığım iş yerimden çıkartıldım. Tazminatımı hesaplarken her ay aldığım yemek parasını dikkate almadılar. Tazminatımı nasıl hesaplamaları gerekiyor?
Yukarıda söylediğimiz iki kural sizin için gerçekleşmiş. Yani en az 1 yıl çalışmışsınız bir de isteğinizin dışında çıkartılmışsınız. Dolayısıyla tazminat ödenmek zorunda. Öncelikle 8 yıl ile brüt maaşınız çarpılacak ve bundan sadece binde 7,59 oranında damga vergisi kesilecek. Burada sadece yıl değil gün hesabı da yapılacak. Yani 8 yıl 4 ay 5 gün çalışmışsanız bu 4 ay ve 5 günde hesaplanacak. Fakat brüt maaş hesaplanırken sadece maaşınızın düşünülmemesi gerekiyor.
Brüt maaş belirlenirken çalışana yapılan bütün düzenli ödemeler ekleniyor. Örneğin okurumuz Seda Hanım eğer düzenli olarak her ay, ya da 3 ayda bir fark etmez, yemek parası alıyorsa bu da eklenecek. Ya da her Ramazan ayında bir para ödeniyorsa bu da eklenecek. Bunun dışında düzenli alınan primler, kasa tazminatı, gıda yardımı, yakacak yardımı, eğitim yardımı, konut yardımı, unvan tazminatı, aile yardımı, çocuk zammı, temettü, yıpranma tazminatı, bayram harçlığı, aydınlatma, yakıt, su bedeli gibi ödemeler de brüt maaşa eklenecek.
Burada bir kez daha tekrar edelim. Bu ödemelerin düzenli olarak yapılması gerekiyor. Seda hanım maaşını yazmamış ama örnek bir hesaplama yapalım.
Seda hanımın brüt maaşı 4.000 lira olsun. Eğer yemek parasını eklemezlerse alacağı tazminat damga vergisi hariç 32 bin lira olacak. Ama ayda 300 lira yemek parası veriliyorsa bu kez alacağı tazminat 34.400 lira olacak. Böylece 2.400 lira daha fazla para alacak.
İŞSİZE DAHA YÜKSEK MAAŞ
Kemalpaşa'da özel bir şirkette çalışıyorum. 10 ay olan işsizlik maaşının 15-16 aya çıkarılması ve ödeme miktarlarının alınan maaşa göre artışını kapsadığı konuşuluyor. Bunlar gündeme gelecek mi? Berkant GÜLSEVER
Geçen haftalarda biraz bahsetmiştim. Bu konuda dünyadaki örnekler de inceleniyor. Berkant bey sizin de söylediğiniz gibi 10 ay olan işsizlik maaşının ödeme süresi artırılacak. Yine tavan maaşın 2.000 lira olması gündemde. Şu anda 1.317 lira. Böylece yüksek maaşla çalışanlar işsizlik maaşında da avantajlı olacak. Bu konuda çalışmalar sürüyor. Kısa sürede gündeme gelmesini bekliyoruz. Bu konu Kalkınma Planı'nda da bulunuyor. Fakat asıl önemli olan yararlanma şartlarının esnetilmesi. Örneğin şu anda son 3 yılda 600 gün prim gerekirken bunun 100 güne indirilmesi de masada bulunuyor.
STAJLAR DOĞUMDA GEÇERLİ
12.09.1993'te endüstri meslek lisesindeyken staj girişim oldu. O zaman okul müdürümüz 'Günleriniz sayılmaz ama başlangıç tarihiniz geçerli' demişti. Ben çalışma hayatına 2003'te başladım. Şimdi giriş tarihim hangisi olacak? Heda ARSLAN
Öncelikle söyleyelim, okul müdürünüz bir yanlış, bir doğru bilgi vermiş. Stajda geçen süreler emeklilik hesabından sayılmıyor doğru. Çünkü o dönemde yatırılan primler tamamen sağlık ile ilgili yani kısa vadeli olanlar. Emeklilikle ilgili yani uzun vadeli değil. Staj başlangıç tarihi ise işe giriş tarihi sayılmıyor. Bu konuda yanlış bilgi verilmiş. Peki hiç mi işe yaramıyor? Tabi ki yarıyor. Örneğin o tarihte aldığınız sigorta numarası geçerli oluyor. Ama asıl faydası kadınlara. Doğum borçlanması biliyorsunuz sigortadan sonraki çocuklar için yapılıyor. Burada kadınlar staj ya da çıraklığa başladıkları tarihten sonraki çocuklarını borçlanabiliyorlar. Bunun için işe giriş tarihleri dikkate alınmıyor. Sizin için de emeklilik açısından başlangıç tarihi 2003 olacak.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
08.12.1974 doğumluyum. 1993'te sigorta girişim var ve şu an için 3600 günüm doldu. 550 gün de askerliğim var. Ne zaman emekli olurum? Burak BASYAN
25 yıl 54 yaş ve 5675 gün şartlarınız var. Yılınız dolmuş. Ama prim ve yaş şartlarınız duruyor. 550 gün askerliği ödeseniz bile priminiz tamamlanmayacak. Eğer çalışma imkanınız varsa priminizi tamamlayın. Yoksa 3.600 günden emeklilik için 60 yaşınızı bekleyeceksiniz. O zaman askerlik borçlanmasına gerek yok.
07.10.1970 doğumluyum. 12.10.1990 yılında sigortalı oldum. 5900 gün primim var. Ne zaman emekli olurum? Hatice KURU
Hatice hanım size iyi haberim var. 20 yıl 46 yaş ve 5375 prim günü şartlarına tabisiniz. Yıl tamam, prim tamam yaş ise bu yılın 7 Ekim'inde doğum gününüzde dolacak. O gün emeklilik müracaatında bulunun. Şimdiden hayırlı olsun.