Son 2 yıldır turizm sektöründe sıkıntılı bir dönem geçiyor.
Özellikle yabancı turistin azalmasıyla sektör gelir kaybı yaşarken bunu yerli turistle telafi etmeye çalışıyor. Bu sene bayram tatillerinin 9 güne çıkartılması ile sektör bir ivme kazandı. Özellikle geçtiğimiz Ramazan Bayramı tatilinde yüzde 90'ın üzerinde doluluk sağlandı. Sektördeki sıkıntılar çalışanları da olumsuz etkiliyor.
Çalışanların öteden beri yaşadığı sorunlardan birisi de tazminatlarını alamamaları.
Aslında sezonluk çalışmaları nedeniyle bu sorunu yaşıyorlar. Ama alma hakları var. Okurlarımızdan bu konuda çok soru alıyorum. Yeşim ŞANSLI adlı okurumuz da mağdur olanlardan biri. Sorusu şöyle:
* Ege'de tatil beldelerinden birisindeki bir otelde çalışıyorum. Yılın belli dönemlerinde sözleşme yapılıyor, kış dönemi iş olmuyor. Ertesi sene yeniden çalışıyoruz. Ayrıldığımızda tazminat alamıyoruz. İzin haklarımız da tam kullandırılmıyor. Hakkımızı nasıl arayabiliriz?
İŞSİZLİK MAAŞI OLUR
Yeşim Hanım her çalışanın kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ve işsizlik maaşı gibi hakları var. Ancak bu durum mevsimlik sözleşmeler yapan çalışanlarda biraz farklı uygulanıyor. Turizm çalışanları sezonluk olarak 'belli süreli sözleşme' statüsünde oluyor.
Öncelikle hemen söyleyelim bu süre bittiğinde eğer sözleşmeniz feshediliyorsa işsizlik maaşını hak ediyorsunuz. Yasal dayanağınız da 4447 sayılı yasanın 51. maddesinin d bendi. Bu yüzden sözleşme bitiminde mutlaka işsizlik maaşına başvurun. Burada işsizlik maaşının diğer kuralları da önemli. Son 120 günde primlerinin ödenmesi ve son üç yılda en az 600 gün sigortalı olup işsizlik priminin de yatırılmış olması şartı var.
Fakat birçok turizm işletmesi sözleşmeyi feshetmek yerine askıya alıyor. Bu durumda bir nevi ücretsiz izin durumu ortaya çıkıyor.
Dolayısıyla fesih olmadığı için de işsizlik maaşı hakkı ortadan kayboluyor.
Ancak yeni sezonda mutlaka işe alınmanız gerekiyor. Tazminat meselesi ise yine farklı değerlendiriliyor. Eğer tek sezonluk bir sözleşme yapıldıysa 1 yıl dolmadığı için tazminat hakkı doğmuyor. Ancak sözleşmeler yenilendiği için toplam çalışmaya bakmak gerekiyor. Bu kez 1 yılı geçtiği için tazminat hakkı doğuyor. Sözleşmenin peş peşe yenilenmesi size tazminat imkanı sağlıyor. Aynı şekilde yıllık izin için de 1 yıl şartı var. Bu hesapla toplamda 1 yılı geçtiğinizde yıllık izin hakkı da kazanıyorsunuz
AYLIK ORANLARI DEĞİŞİYOR
Geçen yıl eşimi kaybettim. Bir çocuğuma ve bana maaş bağlandı. Fakat bağlanan maaşın çok düşük olduğunu düşünüyoruz. Maaşlar hangi kriterlere göre bağlanıyor? Feride CUMA
Gerek ölüm maaşı gerekse dul yetim maaşları bağlanırken bazı kesintiler oluyor.
Bu maaşı hak eden eşin çalışıp çalışmamasına ya da çocuk sayısına ya da hak sahiplerinin durumuna göre değişiyor.
Sizin bir çocuğunuz olduğu için size bağlanan oran yüzde 60, çocuğunki ise yüzde 30 oluyor. Bu yüzden maaşın düşmesi normal.
Liste şu şekilde:
Eş : Yüzde 75
Çalışan ya da emekli aylığı alan eş : Yüzde 50
Eş, 1 yetim : Yüzde 60 Yüzde 30
Eş, 2 yetim : Yüzde 50 Yüzde 25, Yüzde 25
Tek yetim : Yüzde 50
2 yetim : Yüzde 40, Yüzde 40
HİZMETİ TESPİT ETTİRİN
1959 doğumlu bir bayanım. 1980 yılında 1 ay çalıştım. Mağaza sahibi sigortamı yatırmaz diye kendi elimle Ankara SGK'ya parayı yatırdım.
Ancak şu anda yatırdığım prim görünmüyor, soyadımın ilk harfi o yıllarda yanlış yazılmış. Şahitlerim var. Hiçbir haktan yararlanamıyorum ne yapabilirim? Türkan.
Yatırdığınızdan emin olduğunuza göre kayıtlarda da mutlaka çıkacaktır. Bunun için Sosyal Güvenlik Kurumu'na hizmet tespiti için müracaat edin. Mutlaka konuyu inceleyip çözeceklerdir. Buradan bir sonuç alamazsanız hizmet tespit davası açabilirsiniz.
1980 yılındaki sigorta emeklilik için çok işinize yarayacaktır. Sizin erken emekli olmanızı sağlayacaktır. Bu yüzden ihmal etmemenizi öneririm.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
21.10.1988'de sigortalı olarak çalışmaya başladım. 1967 doğumluyum. Aralıklarla çalıştım 6.730 günüm var. Askerliğimi 1990 yılında yaptım.
Ne zaman emekli olabilirim? Metin ŞAHİN
25 yıl 51 yaş ve 5450 prim günü şartlarınız var. Ancak yaşınızı bir yıl geriye çekebilirsiniz. Bunun için 5 aylık askerlik borçlanması yapmalısınız. O zaman 50 yaşında yani gelecek yıl doğum tarihinizde emekli olursunuz.
11.03.1975 doğumluyum. 01.01.1995 tarihinde ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başladım. 5.300 günüm var. Halen çalışıyorum. Ne zaman emekli olabilirim. Züleyha SARI
20 yıl 51 yaş ve 5.750 prim günü şartlarınız var. Yılınız tamamlanmış priminiz eksik. Halen çalıştığınıza göre priminizi doldurabilirsiniz.
Primi doldurup 11.03.2026 tarihinde emekli olursunuz.
07.05.1970 doğumluyum. 01.01.1991 tarihinde sigortalı olarak işe başladım. 6.700 prim günüm var. Emekli olma şansım nedir? Sinan CEM
25 yıl 52 yaş ve 5.525 prim günü şartlarınız var. Yılınız ve priminiz tamamlanmış. Yaşınızın dolacağı 07.05.2022 tarihinde emekli olursunuz.