Sosyal güvenlik mevzuatımız çalışanların iş güvencesi için 4 ayrı önlem getiriyor. 20 milyon çalışanı koruyan bu güvencelerinizi mutlaka kullanın.
Türkiye'de 20 milyondan fazla çalışan bulunuyor. Sosyal güvenlik mevzuatımız işverenleri olduğu kadar bu çalışanları da koruyan tedbirler içeriyor.
Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, işe geri dönüş, ayrımcılık tazminatı ve işsizlik maaşı çalışan iş güvencesi gibi çalışanları koruyan maddeler bulunuyor.
Kanunlarda yer alan bu güvenceler zaman zaman kötü niyetle kullanılsa da bir hak olarak çalışanı kuruyor.
İsterseniz bu haklarımızı özet olarak hatırlayalım.
İşten kendi kusuru dışında çıkarılan ya da haklı bir sebeple istifa eden çalışanlara kıdem tazminatı ödeniyor.
Her yıl için bir brüt maaş olarak hesaplanıyor, çalışılan süre kadar ödeniyor. Bu ödemeden damga vergisi dışında kesinti yapılamıyor.
İhbar tazminatı işten çıkartılan ya da kendisi ayrılan işçi için konulan bir süreyi ifade ediyor. İşveren sizi işten çıkartmışsa belli bir süre iş arama izni vermek zorunda. Bunu vermiyorsa parasını ödüyor.
6 aydan kısa çalışan için 2 hafta, 6 ay 1.5 yıl arası ise 4 hafta, 3 yıla kadar sürmüşse 6 hafta, 3 yılı geçmişse 8 hafta karşılığı para ödeniyor. İşçi kendisi ayrılırsa bu süreler kadar önceden bildirme zorunluluğu var.
İşçiyi koruyan en önemli haklardan birisi de işe geri dönüş. Bu işyerinde en az 6 ay çalışmış ve orada en az 30 işçi varsa çıkartılan kişi işine iade davası açabiliyor. İşten çıktıktan sonra bir ay içinde dava açma zorunluluğu var.
Sebepsiz yere işten atılan birisi için geri dönüş kararı çıkıyor. İşveren 10 gün içinde başvuran işçisini 1 ay içinde geri almak zorunda. Almazsa 4 ile 8 brüt maaş arasında para ödüyor.
İşsiz kalanlar ihbar, kıdem, geri dönüş parası dışında işsizlik ücreti de alabiliyor. Son 3 yılda 600 gün ve son 4 ayda sigorta primleri yatan kişiler çalışma sürelerine göre işsizlik maaşı alıyor. İşsizlik maaşı brüt ücretin yüzde 40'ı kadar oluyor. Ama bir üst sınırı var. o da asgari ücretin yüzde 80'i.
Maaş en fazla 10 ay ödeniyor.
İşveren çalışanları arasında ayrım yapamıyor. Irk, cinsiyet, siyasal düşence felsefi inanç din mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapamıyor.
Farklı ücret uygulayamıyor.
Bu tür ayrımcılık yapan işveren işçisine tazminat ödemek zorunda kalıyor.
ARABULUCU ŞARTI GELDİ
5 yıldır çalıştığım işyerimden çıkartıldım ve kıdem tazminatım ödenmedi. Bu durumda ne yapmalıyım? Suat BATMAZ
Bir işyerinde 1 yıldan fazla çalışan birisi eğer kendi istek ve kusuru dışında sebepsiz yere işten çıkartılmışsa çalıştığı her yıl için bir brüt maaş olmak üzere tazminat hak kazanır. Tazminat son brüt maaş üzerinden ödenir.
Ödenmediği takdirde işçi için dava açma hakkı da bulunuyor.
Eskiden bu durumlarda İş Mahkemesi'ne dava açmak gerekiyordu. Ancak geçtiğimiz ay yürürlüğe giren yeni düzenleme gereği artık dava açmanın şartı olarak arabulucuya gitmek gerekiyor. Bir arabulucuya giderek hakkınızı arayabilirsiniz. Eskiden birkaç yıl süren bu davalar artık birkaç haftada çözümlenecek.
Eğer arabulucuda çözüm olmazsa o zaman dava açabilirsiniz.
Evlilikten ayrılan çalışabilir
Büyük bir firmada çalışıyordum. Evlilik sebebiyle ayrılarak tazminatımı aldım. Bir süredir yeniden çalışma ihtiyacım doğdu. Yeni bir işe girmek istiyorum. Acaba tazminatımı geri ödemem gerekir mi? Serpil DAĞLI
Kadınlar evlendikten sonra 1 yıl içinde müracaat ettiklerinde kıdem tazminatlarını alarak ayrılabiliyorlar. Siz de bu haktan yararlanmışsınız.
Evlenme nedeniyle işten ayrılan ve kıdem tazminatı alan kadın işçinin her zaman bir başka yerde çalışma hakkı vardır ve çalışmasına ilişkin bir engelleme yapılması mümkün değildir. Yeni bir işe girerek çalışabilirsiniz.
Aldığınız tazminatı da geri ödemezsiniz..
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
15.10.1992 yılında sigortalı olarak çalışmaya başladım. 1972 doğumluyum.
6500 günüm mevcut. Emekli olmak istiyorum. Ne yapmam gerekiyor? Hatice ARSLAN
20 yıl 49 yaş ve 5600 gün şartlarınız bulunuyor. Yılınız ve priminiz tamamlanmış. Yaşınızın dolacağı 2021 yılında doğum gününüzde emekli olursunuz.
1969 doğumluyum.
01.01.1989 yılından bu yana sigortalı olarak çalışıyorum. Prim günüm doldu. Halen çalışmaya devam ediyorum. Ne zaman emekli olurum? Yiğit SUBAŞI
25 yıl 51 yaş ve 5450 gün şartlarınız var. Yılınız ve priminiz tamam. Yaşınızın dolacağı 2020 yılında doğum gününüzde emeklilik müracaatında bulunabilirsiniz.
1970 doğumluyum.
1990 yılının Mart ayında Bağ-Kur'lu olarak sigorta oldum. Daha sonra 2000 yılından bu yana SSK'lı olarak çalışıyorum.
Emekli olabilir miyim?
Hayati ATİK
SSK'lı çalışmaya devam ederseniz 25 yıl 52 yaş ve 5525 gün şartlarınız var.
Yılınız tamam, muhtemelen priminiz de dolmuştur. 2022 yılında emekli olursunuz.