Alışkanlıklarımız nasıl oluşuyor?
Nöral yollarla. Bir hareketi tekrarladığımızda beynimizde nöral bir patika oluşuyor. Hele ki bu eylemin sonucunda haz duyuyorsak beyin dopamin salgılıyor. Yani sizi ödüllendiriyor. Bu şekilde aynı eylemi yine yapmaya programlanmış oluyorsunuz.
Şöyle somutlaştıralım: Doğada yürüyüşe çıktınız. Geçtiğiniz yerdeki otları ezdiniz. Ertesi gün yine aynı yerden geçerseniz o bölge bitki örtüsü bakımından kelleşmeye başlar. Yani orada doğal bit patika oluşur. Yeteri kadar üzerinden geçildiğinde belirgin bir yol oluşur. Hatta o hale gelir ki bir yabancı gezi sırasında bu yolu görürse hiç üzerinde düşünmeden bu yola girecektir.
İşte alışkanlıklar böyle oluşur. Beyin patikalarından dört şeritli otobanlara...
FARKINDALIK POLISI
Alışkanlıklar tek başına kötü değildir.
Özel olarak üretilmiş alışkanlıklar eğitimde kolaylık sağlar. Örneğin kas hafızasına girmiş bir sürüş deneyimi alışkanlığı sayesinde otomobil kullanırken telefonla konuşabilir ya da bir şey planlayabilirsiniz. Doğru kullanılan alışkanlıklar hem öğrenme hızını artırır hem de gerektiğinde sizi güvende tutar.
Anahtarları hep aynı yere asmak sizi kaybetmekten korur örneğin. Ya da çaydanlığın fişini su kaynar kaynamaz çekme alışkanlığı sizi olası yangından korur. Ancak her şey gibi alışkanlıklar da zarar verir. Alışkanlıklar harika bir köle, zalim bir efendidir çünkü. Size hizmet eden şey sizi ele geçirmemelidir.
Bu durum, robotların dünyayı ele geçirmesine benzetilebilir. Hiç düşünmeden, otomatik olarak yapıldığı için hızlı ve pratiktir bir alışkanlık. Tabii yine düşünme alanına girmediği için zararlı olabilir. Alışkanlık büyür öğrenme olur.
Büyür, konfor alanı oluşturur. Daha da büyüdüğünde bağımlılığa dönüşür.
Hem beslenmenizde hem yaşam tarzınızda hem de ilişkinize bağımlılık, sizi ele geçiren robot gibidir. Farkında olmadan yaptığınız şeyleri farkındalık alanına çekmek, alışkanlıkta kurtulmanın ilk ve en etkili adımıdır. Beslenmenizi mi değiştirmek istiyorsunuz? Kötü alışkanlıklardan mu kurtulmak istiyorsunuz?
Size eziyet eden bir ilişkiden çıkmak mI istiyorsunuz? Günlük rutininizi ve sonuç olarak gelen duygunuzu yazın. Unutmayın, alışkanlık denen katili yakalayabilen tek polis, farkındalıktır.