Ne güzel krizi geride bırakmıştık, ekonomiler durgunluktan çıkmıştı, borsalar yükseliyor, faizler düşüyor, kurlar yerinde sayıyordu. Birden ne olduysa tatlı rüyamızdan uyandık gibi oldu. Şimdi kendi kendimize düşünüyoruz, birbirimize soruyoruz: Ya biz krizden çıkmamış mıydık? Kriz kahini Roubini yoksa haklı mı, yeniden bir dip var mı?
Medyaya haberler sürekli skor üzerinden yansıdığı için, ekonomi aktörleri de tenis maçı seyreder gibi piyasaların aşağı ve yukarı yönlü hareketlerini bazen sevinerek bazen de üzülerek izliyorlar. Çünkü köşe yazarları, televizyona çıkan uzmanlar ve akademisyenler, inişleri de çıkışları da kendi iç dinamikleri ve bilimsel gerekçelerle oluyormuşcasına açıklıyorlar. Oysa yatırımcılar, piyasalardaki coşmanın sağlıklı olmadığını, bilimsel bir gerekçeye dayanmadığını bilseler dalgalar arasında boğulmayacaklar.
Bu aralar gelen mail sayısında artış var: Şu seviyeden hisse senedi almıştım ne yapayım? Borsanın şu seviyelere düşeceği söyleniyor doğru mu? Ya da öğrencilerimiz, "Birkaç ay önce endeks şu seviyenin üzerine çıkmaz diyordunuz" şeklinde hesap soruyorlar.
TEORİK FİYAT
Fiyat kazanç oranı ve Tobin q ölçütleri ile borsaları değerlendirdiğimizde, ne İMKB'nin ne de Dow Jones, S&P 500, Nikkie ve Bovespa'nın bu seviyelere çıkmasının mümkün olmadığını rahatlıkla söyleyebiliyoruz. Bu savımızı destekleyecek diğer bir kıstas ise diğer krizlerden çıkış süreçlerindeki borsaların yükseliş oranları. Tüm bu kriterleri göz önünde bulundurduğumuzda İMKB 100 endeksinin 35-40 bin bandının içinde kalması gerekiyor.
Bir menkul kıymetin ikincil piyasalarda "teorik fiyatının" altında veya üstünde olmasını "yanlış fiyatlama" olarak tanımlıyoruz. Zaten, teorik fiyat ile piyasa fiyatı arasındaki fark da "spekülatif kazanç" imkanı yaratıyor. Aynen arbitraj işlemlerinde olduğu gibi spekülatif kazançların sonlanması ile piyasa fiyatı olması gereken yere muhakkak geliyor. Endeks 52 bine çıktığında uzmanlar direnç noktası kırılırsa 55-56 bine gelir diyorlardı. Peki bir sonraki direnç noktası da kırılırsa 60 bine mi gelecek? Nereye kadar?
Bu haftaki piyasa hareketlerinde değişim oranlarına baktığımızda en fazla dalgalanan borsanın İMKB olduğunu görüyoruz. ABD ekonomisi son çeyrekte büyüdü; İMKB, ABD borsalarından daha fazla yükseldi, Amerikalı tüketiciler harcamalarını azalttılar. İMKB, ABD borsalarından daha fazla düştü. Yorumu size bırakıyorum.
TAHVİL VE BONO
Son olarak kısaca tahvil ve bonolara değinelim:
Bankalar kamu açığı finansmanı için ihraç edilen hazine kağıtlarına rağbet gösteriyorlar. Yüksek talep, tahvil ve bonoların fiyatlarını yükseltiyor, faiz oranlarını aşağı çekiyor. Uzun süredir hazine kağıtlarını taşıyan bankalar ciddi karlar yazdılar bugüne kadar. Şimdi satma ve tutma arasında karar verme aşamasındalar.
Merak etmeyin şu günlerde borsalar aşağı yönlü hareket ediyor ama iniş aynı hızla devam etmeyecektir. Zira, merkez bankalarının düşük faiz politikalarını sürdürecek olması borsaları bir yerde alternatifsiz bırakıyor. Bir aşama öncesinde hisse senetlerinin yanında tahvil ve bonolar vardı. Tahvil ve bonolar faiz oranları geriledikçe değer kazandığı için artık doyma noktasına geldi. Tabii, hisse senetlerinde böyle bir sınırlama olmadığı için yatırımcılar nezdinde cazibesini daha uzun süre koruyabiliyor.