Son cümleyi hemen yazayım; ilk çeyrekte olduğu gibi kamu harcamaları etkili olunca büyüme hızı beklentileri aştı. Gerçekten, ikinci çeyrek büyüme rakamı sürpriz yapıp yüzde 4.4 seviyesinde gerçekleşti. Beklentiler yüzde 3.5'lar seviyesinde kalıyordu. Beklentileri aşan büyüme iç ve dış gündem içinde boğulup kalmış ekonomi aktörlerinin içine su serpmişe benziyor. Aynı zamanda yüzde 2.9'luk ilk çeyrek büyümesinin ardından yüksek diyebileceğimiz bir rakamın gelmesi "Orta Vadeli Programda" yer alan yüzde 4 büyüme hedefinin tutturulabileceği umutlarını da yükseltti.
Her zaman olduğu gibi rakamların büyüsüne kapılıp, büyüme hızını abartmaya çalışıyoruz. Aslında, piyasa aktörleri için iyi malzeme oluyor. Düşünsenize, kamyon arkasında tentenin altında nefes almakta zorlanan mülteciler nasıl kendilerini biran önce dışarı atmak isterler... Borsadaki yabancıların da pek farkları kalmamıştı. Son aylarda, yukarı yönlü hareketler için fırsat kollayıp mümkün olduğunca kaçmaya çalışıyorlar. İşte büyüme gibi bazı göstergelerde can simidi oluyor bir yerde.
Bu yüzden, sevinç ve hedefin tutma olasılığına yönelik umut ne kadar yerinde sorusunun yanıtını verebilmemiz için büyümenin iç dinamiklerine bakmamız gerekiyor.
İÇ TALEP ETKİSİ
İkinci çeyrekte gerçekleştirilen yüzde 4.4 seviyesindeki büyüme hızında aslan payı yüzde 25.8 ile imalat sanayinde olmuş. Tarım her zaman olduğu gibi mütevazı oranını koruyor; yüzde 7.2 kayda değer etkiye sahip inşaat sektöründe biraz gerileme görülüyor katkı açısından. Payı yüzde 6'da kalmış inşaatın.
Sadede geleyim... Büyüme hızının iç dinamiğine baktığımızda net bir şekilde gerçekler karşımıza çıkıyor. Özel sektör yatırımları oldukça sınırlı düzeyde kalırken, kamu kesimi baktı olmuyor, devreye girip yaptığı yatırım harcamaları ile büyüme rakamını yukarı itmiş ikinci çeyrekte. Yani, kamunun büyüme için harcadığı yoğun çaba geride bıraktığımız üç aylık dönemde de sürmüş. İlk çeyrekte özel sektör harcamaları yüzde 7.3 aşağı çekmişti. İkinci çeyrekte ise düşüş yüzde 2 seviyelerine inmiş. Buna karşın kamu kesimi harcamaları yüzde 36.7 yukarı gitmiş. 2013 yılı kamu harcamaları ilk 6 ayda yüzde 85.4 yükselmiş.
Bir benzer tablo da ihracat ve ithalatın harcama yönünden büyüme üzerindeki etkilerinde izleniyor. İhracat sadece yüzde 1.2 büyürken, ithalat yüzde 11.7 büyümüş. 6 aylık verilerde ise sırasıyla yüzde 3.2 ve yüzde 9.6 büyüme hızı yakalamışlar.
Toparlayacak olursak...
KAMU AĞIRLIĞI
* Büyümenin lokomotifi genelde kamu yatırımları olmuş. Buna karşın özel kesimden sınırlı katkı gelmiş.
* İç talep sayesinde büyümüşüz, dış talebin etkisi zayıf seyrini korumuş ikinci çeyrekte de.
* İthalatın büyümeye verdiği destekte altın ithalatı önemli rol oynamış.
Görüldüğü gibi birinci ve ikinci çeyreklerin büyüme dinamikleri neredeyse örtüşüyor. Kamu ve iç talep ağırlıklı büyüme bizi yıl sonu hedefine taşır mı?
İlk çeyrek yüzde 2.9 ve ikinci çeyrekte yüzde 4.4 ortalama 6 aylıkta yüzde 3.7 büyüme hızı yakalanmış durumda. Yüzde 4 hedef için kalan çeyreklerde de benzer tempo ortaya çıkmalı. Ancak, Haziran ayından bu yana gerek başta kurların yukarı gitmesi olmak üzere piyasalardaki dengelerin bozulması gerekse jeopolitik risklerin artması büyüme hızını olumsuz etkileyebilir. Bu yüzden yıl sonu büyüme hızının yüzde 3-3.5 aralığında gerçekleşme olasılığı daha yüksek görünüyor.