Sonunda dananın kuyruğu koptu, FED üçüncü parasal genişleme programından çıkışa başladı. Bir yerde kabusa dönmüş "Ne zaman çıkacak", "Ha bugün ha yarın" belirsizliği kısmen ortadan kalkmış oldu. Aslında Başkan Bernanke'nin 22 Mayıs'ta yaptığı açıklama paralelinde Eylül'de miktarı kademeli aşağı çekseydi piyasalar 3 ay daha bu kabusu yaşamamış olacak, şimdiye kadar çoktan yeni dengelerine kavuşacaklardı. Neyse geç de olsa FED nihayetinde düğmeye bastı.
Kritik sorularımızı yanıtlamaya çalışalım; "FED para politikalarını sıkılaştırıyor mu?, "Bundan sonra piyasaların, özellikle de gelişmekte olan piyasaların FED'in aldığı bu aksiyona vereceği reaksiyon ne olabilir?"
Öncelikle kararın detaylarına bakalım, ardından soruları yanıtlamaya gayret edelim...
17-18 Aralık tarihlerinde yapılan toplantıda 17 Açık Piyasa İşlemleri Komite Üyesi, 5 Kurul Üyesi ve 12 FED Başkanı yer almış. Bernanke'nin basın açıklamasında belirttiğine göre ekonomiye bakış açısında ve beklentilerde konsensüs oluşmuş. Ekonominin mevcut durumu hakkındaki görüş ve öngörüler şöyle;
İŞSİZLİK DÜŞECEK
* İşgücü piyasasındaki pozitif yönlü gelişmelerin yanı sıra işsizlik oranı halen yüksek seviyelerini koruyor. Dolayısıyla, işgücünde tam düzelmeden bahsedilemez. Üstelik işgücüne katılım bir şekilde düşüyor. Nedeni yaşlı nüfus olabileceği gibi potansiyel çalışabilirlerin şevklerinin kırılması da katkı yapıyor.
* Katılımcıların genel kanısına göre işsizlik oranı 2014'ün son çeyreği itibariyle yüzde 6.3 ila yüzde 6.6 aralığına inecek. 2016 sonunda da yüzde 5.3 ile yüzde 5.8 aralığına kadar ineceği tahmin ediliyor. Yüzde 2-3 gibi bir büyüme oranı ile nasıl düşürecekler gerçekten merak ediyoruz. Sanırım bizde olduğu gibi kamu kesimine yapılacak istihdamla oranı aşağı çekecekler. Düşünsenize Obama'nın hiç görüşmediği ya da tanımadığı danışmanlar... Ya da kırsal kesimde aile işçisi statüsü ile herkesin çalıştığı varsayılacak. Bizde olağan olan şeyleri ABD'ye uyarlarken bile komik geliyor.
* Enflasyon oranı uzun dönemde yüzde 2 düzeyinde hedefleniyor. Şuan itibariyle enflasyon oldukça düşük seviyelerde. Yıl sonunda yüzde 0.9-yüzde 1 aralığında gerçekleşecek büyük olasılıkla. Seneye yüzde 1.4-yüzde 1.6'ya çıkacak, 2016'da da yüzde 2 kritik sınırına ulaşacak. Bu yıl için çok da mutlu edici bir durum değil düşük enflasyon oranı. Çünkü ekonomik performans açısından riskler taşıyor. Bu nedenle FED enflasyonun seyrini yakından takip etmeye devam edecek.
* Gayrisafi Yurtiçi Hasıla'nın bu yılı yüzde 2.2 veya 2.3 düzeyinde bir artış ile kapatması öngörülüyor üyeler tarafından. Seneye ise büyüme oranının yüzde 2.8-yüzde 3.2 aralığında gerçekleşmesi bekleniyor. Benzer oranların 2015 ve 2016 yılları içinde yakalanabileceği temennisinin de altı çiziliyor.
TEK SORUMLU FED DEĞİL!
Birinci sorudan başlayalım... Net yanıt vererek... FED 18 Aralık toplantısında aldığı kararla parasal sıkılaştırmaya başlamadı. Tahvil alımlarını aylık 45 milyar dolardan 40 milyara, mortgage kağıtlarını da 40 milyardan 35 milyar dolara çekerek, toplamda 75 milyarlık tahvil alımı sonrası likidite enjekte edecek Ocak ayı itibariyle. Ancak, politika faiz oranlarını işsizlik yüzde 6'ya inene kadar yüzde 0'lar seviyesinde tutacak. Sonuçta hem tahvil alımını sert düşürmüyor ve zamana yayacak hem de politika faizlerini düşük seviyelerde tutuyor.
İkinci sorunun yanıtına gelelim... Piyasalar belirsizlikten kurtulduğu için sert düzeltme hareketi yapmayacak, yapmıyor da. Sadece Türkiye'de siyasi faktörler de rol oynadığı için kayıp gelişmekte olan piyasa ortalamasının üzerine çıkıyor. MSCI gelişmekte olan piyasa endeksi 1 haftada yüzde 0.22 değer yitirirken MSCI Türkiye yüzde 7.9 aşağı gelmiş. Aynı şekilde kurlarda da ayrışıyoruz. Sonuçta siyasi gelişmeler devrede olmasaydı piyasaların reaksiyonu diğer gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi sınırlı kalabilirdi.
Son gelişmelerden şunu daha net gördük ki, her piyasa olumsuzluğunun sorumlusu FED değilmiş...