İşin gerçeğini hükümet tarafı da muhalefet tarafı da açıkça ve halkın anlayabileceği yalınlıkta söyleyemiyor: Türkiye'nin en temel meselesi içine girmiş olduğu ve iktisat teorisinde adına "orta gelir tuzağı" (OGT) denilen sosyal-ekonomik durumdur. OGT ekonomik bir durum olmakla birlikte aynı zamanda sosyal bir durumdur; zira bu iktisadi hastalık geniş bir orta sınıf bünyesinde zuhur eder.
Yani geniş bir orta sınıfınız varsa OGT ile karşılaşırsınız. Türkiye'nin bugün bir OGT krizi yaşamasının en birinci nedeni 13 yıllık Ak Parti hükümetlerinin başarı hikayesidir aynı zamanda.
2002 yılında Ak Parti iktidar olduğu vakit Türkiye'de orta sınıfın genel nüfusa oranı yüzden 21'di. Buna mukabil, milli gelir kişi başına 2.900 dolar civarında seyretmekteydi.
Aradan 10 yıl geçti, Ak Parti yönetimleri bir mucize gerçekleştirdiler.
Orta sınıfın genel nüfusa oranı yüzde 42'ye, GSMH'dan kişi başına düşen milli gelirse 11 bin dolara yükseldi.
Türkiye geniş bir orta sınıf kazandı.
Hem piyasa, hem kalkınma hem de demokrasi bakımından çok değerli bir skaladır bu.
Ancak, bu statü aynı zamanda bir sorundur. Büyüyen orta sınıf bulunduğu yere yeni taleplerle gelen ihtiraslı bir kesimdir. O talepleri makul ölçülerde karşılamadığınız vakit hükümetlere uzun boylu "beni alt sınıftan orta sınıfa taşıdın, teşekkür ederim" demez. Tam aksine, ihtirasına uygun standartlar karşılanmadığında ve yeni beklentilerine kavuşmadığında sorun çıkarmaktadır. Bana göre Gezi olaylarının bir boyutu da burayla ilgilidir.
TUZAKTAN KURTULMAK İÇİN NE YAPMALI?
Bir şeyi iyi bilelim: milli geliri 3 bin dolardan 11 bin dolara getirebiliyorsunuz, ancak 18 bin dolara kolayca çıkartamıyorsunuz. İşte saplandığınız yere orta gelir tuzağı deniyor.
Bu tuzaktan çıkmanın belli yolları var ve Türkiye bunları denemelidir.
Mesela katma değeri yüksek, teknoloji ağırlıklı, bilgi yoğun bir üretim ekonomisi şarttır.
Doğrudan yabancı yatırımların olması zaruridir.
Sağlam bir hukuk düzeni elzemdir.
Garantileri olan bir iç barış olmazsa olmazdır.
Orta sınıfın tüketim ve satın alma davranışlarının şehirli bir mahiyet kazanması gereklidir.
Eğitim sorunu halledilmelidir.
Ama bütün bunlardan önemlisi şudur: Türkiye orta gelir tuzağından bir an önce çıkmak istiyorsa behemahal bir sistem değişikliğine gitmek zorundadır.
Bu tuzaktan kurtulmayı sağlayacak güçlü karar mekanizmalarını ve insiyatifi ve aynı zamanda yaratıcılığı sağlayacak olan sistem başkanlık sistemidir.
Yargıyı, yasamayı ve yürütmeyi demokratik bir biçimde konuşlandıran ve işleyen bir başkanlık sistemi...
Başkaca bir çıkış yolu görünmüyor!