Son yıllarda daha sık üzerinde durduğumuz, eksikliğini duyduğumuz, olması için çabaladığımız bir konu özgüven meselesi. Toplumsal sorunlarımızdan biri. Peki, kişinin özgüvenini 0-3 yaş arasında kazandığını biliyor muydunuz?
Kişiliğin temel taşları doğumdan 19 yaşına kadar, yakın çevremizdeki kişilerden aldığımız mesajlarla örülüyor. Psikolog Fatma Torun Reid, psikolojide gelişim mesajları adı altında geçen, etkisi doğumdan yetişkin dünyamıza kadar bu mesajların, sözler ve davranışlarla verildiğini söylüyor.
Anne veya babamız veya bizi yetiştirenlerin sürekli bize, "Sen yapamazsın, sen beceremezsin, kimseye güvenme" demesiyle, "Sen düşünebilirsin, sen karar verebilirsin, güvenebilirsin" demesi arasında çok büyük fark var.
Birincisinde özgüvenimiz eksik büyüyoruz, diğerinde özgüvenli.
VAROLUŞ DÖNEMİ
Özellikle de 0-3 yaş arası alınan mesajların kişiliğin oluşumunda etkisi çok büyük. Fatma Torun Reid, "Sözlerle veya bazı tavır ve davranışlarla, çocuklarımıza verebileceğimiz mesajlar, özüvenin ve dünyaya olumlu bakmanın temelini oluşturuyor" diyor.
Örneğin, 0-6 ay varoluş ve varlığımızla ilgili mesajları aldığımız dönemler. Bu dönemde bebeklere, "İyi ki doğdun, iyi ki yaşıyorsun, sen buraya aitsin, senin ihtiyaçların benim için önemli, iyi ki sen sesin, kendi hızında büyüyebilirsin, seni seviyorum ve sana severek ve isteyerek bakıyorum" mesajları verilmeli. Anne ve babasından veya etrafındaki kişilerden bu mesajları almayan bebeklerin nasıl bir ruh hali içinde büyüdüklerini tahmin edin.
6-18 ay döneminde bebekler hareketlenmeye ve ayaklanmaya başlar. Merak içindedirler ve etrafı keyfetmek isterler. İşte bu dönemde alacakları mesajlar da onların ileride yetenekli ve becerikli olmalarını etkiler. Bu dönemde çocuklara "yapma, yapamazsın, düşersin" diyerek korumak yerine şunları söylemek gerekiyor:
. Araştırır ve deneyebilirsin. Ben seni destekler ve korurum.
. İhtiyacın olduğu kadar tekrarlayabilirsin.
. Her şeye ilgi duyabilirsin.
. Bir hareketi başlatmanı, büyümeni ve öğrenmeni izlemek bana zevk veriyor. Hareketli olduğunda da, sessiz-sakin olduğunda da seni seviyorum" demek gerekiyor.
DÜŞÜNME DÖNEMİ
18 ay-3 yaş arasında ise düşünce ve düşünebilmekle ilgili mesajlar yerine oturuyor. Bu dönemde çocuğa verilecek mesajlar da şöyle olmalı:
. Kendi başına düşünmeye başladığın için memnunum.
. Öfke duyabilirsin. Ben senin kendine veya başkasına zarar vermene izin vermem.
. Hayır diyebilirsin ve ihtiyacın olduğu kadar sınırları zorlayıp test edebilirsin.
. Sen kendin için düşünmeyi öğrenebilirsin, ben de kendim için düşünebilirim.
. Aynı zamanda hem düşünebilir, hem de hissedebilirsin.
. İhtiyacının ne olduğunu bilebilir ve yardım isteyebilirsin.
. Benden ayrışımını yapabilirsin ve ben yine seni sevmeye devam edebilirim.
Bunun yolu da onları ileride bağımlı hale getirecek kadar koruyup kollamamak ve her dakika peşlerinden koşup, olumsuz cümleler kurmamaktan geçiyor.