Küresel ekonominin patronlarının oluşturduğu grupların rutin toplantıları sırasında ekonomik sistemlerin tartışılmasını yadırgamıyoruz. Alıştık, Dünya Ekonomi Formu'nun yapıldığı bina önünde kapitalizmin protesto edilmesine ya da G-20 toplantılarında eş anlı olarak kapitalizm karşıtı sivil toplum kuruluşlarının açıklamalarına... Ancak kapitalist yani sermayedar olan birilerinin bu sistemi eleştirmelerine pek alışık değiliz.
Türkiye ekonomisine değerli katkılar yapan Koç Holding'in Yönetim Kurulu Üyesi Ali Koç, "Eşitsizliğin ortadan kalkması için kapitalizmin ortadan kalkması gerekir. Ben en azından eşitsizliğin minimum seviyeye indirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Gerçek sorun kapitalizmdir" demişti. Eczacıbaşı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı da katıldı Ali Koç'a ve benzer eleştirileri yöneltti kapitalizme: "Karamsar bir geleceğe karşı herkes değişmek zorunda... Kapitalizm insanlık için istenen sonucu vermedi."
GELİR DAĞILIMI BOZUYOR!
Açıkçası haksız sayılmazlar... Ben de katılıyorum. 2008 küresel krizi sonrası kapitalizmin vahşi boyutunun bu vesileyle biraz törpüleneceği yönünde kısmen umutlanmıştık. 1991 yılında 'Soğuk Savaş'ın sonlanmasıyla tamamen bozulan üretim faktörleri arasındaki dengenin yeniden tam olmasa da makulleşebileceği beklentisine kapılmıştık. Oysa tam tersi oluyor. Gelişmiş ülkeler para enjekte ettikçe kapitalin hegemonyası daha da artıyor. Bileşik kap gibi işgücünün ağırlığı da o boyutta azalıyor. Sonuçta gelir dağılımı da bozuluyor.
OECD de yaptığı "Gelir eşitsizliği ekonomik büyümeye zarar verir mi?" adlı raporunda tezimizi destekleyen bulgulara ulaşmış...
Gelir dağılımındaki dengeyi gösteren Gini katsayısını kullanmış OECD yaptığı çalışmada... Katsayı sıfır ile bir aralığında yer alıyor. Büyüdükçe yani 1'e yaklaştıkça gelir dağılımındaki adaletsizlik artıyor. Tahmin edebileceğiniz gibi Kuzey Avrupa ülkeleri sıralamada ilk sıralarda yer alıyorlar. Norveç, Danimarka ve Finlandiya 0.25'ler seviyesindeki Gini katsayısı ile ilk üçü oluşturuyorlar. En kötü durumda ise Meksika var 0.45 değeri ile... Türkiye 0.41'lerde... Çalışma gelir dağılımındaki adaletsizliğin son 20 yılda daha da arttığına vurgu yapıyor.
SERMAYENİN İKAMESİ YÜKSEK
"Yirmi Birinci Yüzyılda Kapitalizm" kitabının yazarı değerli Fransız iktisatçı Piketty, kapitalizmin tamamen yerleşmesi ile sermayenin emek faktörüne daha fazla ikame olduğunu, tarihi değişimler sonucunda sermaye ile yeni ve faydalı bir şeyler yapmanın daima olanaklı olduğunu örnekler vererek kanıtlayabiliyor. Tabii durum böyle olunca sermaye de kendini yeniden üretebiliyor. Sonuçta sermayeye paralel olarak gelir de artıyor.
Kapitalizm ile sermayenin üretimdeki payının artması, kapitalizmin yarattığı gelirin doğal olarak sermayeye daha fazla gitmesi ve son halka gelir dağılımının bozulması şeklinde bir zincir oluşuyor. Bozulan dengeler karşısında Kuzey Avrupa ülkelerinde olduğu gibi sosyal devlet ilkesi ne kadar devreye sokulursa kapitalizmin bu olumsuz yanı da o kadar görüş alanının dışına çıkarılabiliyor.
Sözün özü, 2008 krizine gelişmiş ülke merkez bankalarının piyasalara bol likidite vermeleri yüzünden girmiştik. Şimdi de bol likidite ile çıkmaya çalışıyoruz. Dolayısıyla bu politikalar geçerliyken kapitalizmden biraz insafa gelmesini beklememiz pek gerçekçi olmaz sanırım...