Geçen sene açıklanan ve yaklaşık bir yıldır uygulanan Yeni Ekonomi Programında zorunlu olarak bazı makroekonomik verilerde revizyon yapıldı. Dengelenme sürecinin geldiği nokta özellikle de küresel ekonomideki gelişmeler ve FED'in politikalarının 180 derece değiştirmesi doğal olarak Türkiye ekonomisini rahatlatmış ve hedefler biraz daha makul seviyelere gelmişti.
Açıklanan metinden büyümeden enflasyona ihracattan bütçe açığına kadar birçok hedefte değişiklik olduğunu görüyoruz.
Zaten bekliyorduk revizyonu ancak hangi parametrelerde ne kadar olacağını tam kestiremiyorduk. Hepsi önemli olmasına rağmen kuşkusuz en merak ettiğimiz enflasyon beklentisi idi. Çünkü buradan, CDS seviyelerini de dikkate alarak, üç aşağı beş yukarı Merkez Bankası'nın önünde kalan iki toplantıdan yapacağı faiz indirim marjını hesaplayacaktık.
MARJ 200 PUAN
Yeni hedeflere göre tüketici enflasyonu göstergesi olan TÜFE'nin yüzde 12 düzeyinde yılı kapatması öngörülmüş. Yeni Ekonomi Programında bu veri yüzde 15,9 idi. Yaklaşık 300 baz puan aşağı çekilmiş.
CDS'in 350'lerde olduğu gerçeğinden ve benzer risk düzeyine sahip diğer gelişmekte olan ülkelerin verdiği reel getiri seviyesinden hareket ettiğimizde Merkez Bankası'nın kabaca 200 baz puanlık bir faiz indirim alanının olduğunu söyleyebiliriz.
Eğer FED daha da güvercinleşir, yani hem Ekim ve Aralık toplantılarından 25 baz puan faiz indirimi çıkar hem de bilanço normalleşmesine yönelik ya da yeni bir parasal genişleme programına dair güçlü sinyaller verirse kuşkusuz Merkez Bankası'na biraz da hareket alanı açılabilir.
Enflasyonda pozitif yönlü değişime karşın büyümede biraz daha makul rakamlar tahmin edilmiş. Küresel ekonominin özellikle ihracatta önemli partnerimiz olan AB ülkelerinin belirgin bir şekilde hız kesmeleri, Türkiye'de beklentilerin bozulması gibi unsurların etkisiyle 2019 yılı büyümesi yüzde 2,3'den yüzde 0,5'e indirilmiş.
Demek ki ekonomi yönetimi son çeyrekte bugüne kadar gelen negatif büyümeden pozitife geçilecek bir büyüme performansı bekliyor. Kamu bankaları öncülüğünde ve zorunlu karşılık uygulamasıyla genişletilmeye çalışılan kredi kanalları etkili olmuş olabilir yıl sonu pozitif büyüme rakamında.
Sonraki 3 yılda ise büyüme hızının yüzde 5'de stabil olacağı düşünülüyor. Yani Türkiye ekonomisi potansiyel büyüme hızına yakın bir orana yaklaşacak ve burada 2022 sonuna kadar kalacak.
İŞSİZLİK HEDEFLERİ
Bu yıl için büyümenin 0,5'lerde kalması kabul edildiğinde tabi ki işsizlik oranı da buna paralel olmak zorunda. Büyüme yüzde 2,3 varsayıldığında işsizlik oranın da yüzde 12,1 düzeylerinde gerçekleşmesi hedeflenmişti bir önceki programda. Yeni revize edilmiş programda ise yüzde 0,5'lik büyüme sonucu 2019 işsizlik oranı yüzde 12,9'a yükseltilmiş. Ancak diğer yıllarda büyümenin yüzde 5'e çıktığında ve bu seviyeyi koruduğunda işsizlik oranının kademeli olarak düşeceği varsayılmış. Demografik yapı ve iş gücüne yeni katılımlar ve üretimde yüksek teknolojini ürünlerin yani teknoloji yoğun üretimin yapılacağı gerçeğine göre işsizlik hedeflerinin tutturulma olasılığı biraz düşüyor. Her programda olduğu gibi kamu disiplinine özel vurgu yapılıyor. Yıllık bütçe açığının milli gelire oranının yüzde 2,9'larda gerçekleşeceği belirtiliyor. Buradaki temel varsayım ise vergi gelirlerinin artırılmasına ve kamu kesimi harcamalarının disiplin altına alınmasına dayanıyor. Tabi vergi gelirlerinin yükseltilmesinin bir yerde büyüme hızına da bağlı olduğunun altını çizelim. Çünkü tüketimden alınan vergiler toplam vergilerin yüzde 70'ine denk geliyor.
Yeni programda açıklanan bazı konulara açıklık getirilmesini beklemeliyiz ki yorum yapabilelim. Örneğin dolarizasyonun engellemesi gibi.Umarız kararlılıkla program uygulanır ve hedeflere ulaşılabilir.