Merkez Bankası geçen senenin Temmuz ayından bu yana kesintisiz 8 toplantısında toplam 1525 baz puan indirim yapmış. İndirimlerin başlamasının nedeni FED'in rota değiştirerek 180 derece farklı politikalara geçmesi ve bu sayede dolar kurunun belirgin bir şekilde gevşemesi idi. Kurlardan fiyatlara geçişkenlik faktörünün bir yerde denklem dışında kalmasıyla enflasyon baskısı da zayıflamış Merkez Bankası için iklim uygun hale gelmişti. Böylece faizleri aşağı çekerek kredi hacmini genişletmek ve sonuçta iç talebi canlandırmak istemişti.
2019 yılının büyümesi hatırlayacağınız gibi yüzde 0,9 seviyesinde kalmıştı. Faiz indirimlerinin etkisiyle kredilerin artması son çeyrekte yüzde 6 büyüme getirmiş ve tüm yılı küçülmeden kurtarmıştı. Yılın ilk 2 ayı da Merkez Bankası'nın beklendiği gibi kredi genişlemesiyle geçmişti.
Ama korona virüs pandemisinin devreye girmesi doğal olarak iç talebin yeniden durmasına neden oldu.
Bu arada risk algılarının değişmesi ve bunun sonucunda yabancı sermaye akımlarının zayıflaması risk primini yukarı çekti. Gerek tahvil faizleri gerekse bankaların risklerden dolayı uyguladıkları faiz oranları Merkez Bankası'nın faizlerini pek takip etmedi. Diğer taraftan Merkez Bankası'nın negatif reel faiz uygulaması yani nominal faizlerin enflasyon oranının altında kalması gelişmekte olan ülkeler arasında rekabet gücünü de azalttı.
ARTILAR EKSİLERİ GÖTÜRÜYOR
Yine de faiz indirim sürecine ara vermeyen Merkez Bankası dün yayımladığı toplantı özetinde tam matematik sadeleştirmesini andıran bir format kullanmış.
Yani bir olumlu bir olumsuzu götürüyor.
■ Ham petrol ve metal fiyatları başta olmak üzere uluslararası emtia fiyatları enflasyon görünümünü olumlu etkileyecek, TL'nin değer kaybının fiyatlara geçişkenliğin enflasyon üzerindeki olumsuz etkisini hafifletecek.
■ Talep koşulları enflasyonu olumlu etkileyecek ve üretimin azalması sonucu artan birim maliyetlerini aşağı çekecek.
■ Gıda fiyatları pandemi nedeniyle yılın ilk yarında artıyor ama ikinci yarısında düşecek.
■ İhracat ve turizm faaliyetlerinin gerilemesi sonucu döviz girişinin azalması ve bunun da cari açık üzerindeki olumsuz etkisi emtia fiyatları ve ithalatın sınırlı etkisiyle hafifleyecek.
Görüldüğü gibi artılar eksileri götürüyor ortaya nötr bir tablo çıkıyor. Buna rağmen yapılan faiz indirimi tabi beklenti yönetimi ve faiz indiriminin sürdüğü mesajının verilmesi içeriğine dayanıyor.
PİYASALARIN TEPKİSİ
Faizlerin her aşağı gelişi özellikle de negatif reel faiz oranı marjının genişlemesi ne yazık ki TL enstrümanlarını olumsuz etkiliyor. Bir yerde para ikamesini tetikliyor.
Merkez Bankası'nın yeni swap anlaşmaları yapması tabi ki parasal dönüşü frenletecek. Bu kanalla döviz likiditesinin artacak olması yabancı yatırımcının risk algısını da ılımlı hale getirecek ve yeniden yabancı sermaye hisse senetleri ve tahvillere sıcak bakacak.
Güvenin inşa edilmesi, risk algısının değişmesi ve nihayetinde pandeminin biterek normalleşmesinin başlamasıyla resim daha da değişecek. Açık bir ifade ile gelişmekte olan ülkelerin getirileri sıfırlar düzeyindeki gelişmiş ülkelere nazaran çok daha cazip olacak.
Tüm gelişmekte olan ülkeler için 2008 küresel krizi sonrasında izlediğimiz film bir kez daha vizyona girerse şaşırmayın.