TÜİK ve Merkez Bankası koordineli olarak ekonomiye yön veren temel aktörlerden hanehalkının yani tüketicilerin, tüketim kararları çerçevesinde ekonomiye bakış açılarını ölçen çalışma yapıyor.
'Tüketici Güven Endeksi' hem mevcut durumu hem de geride bırakılan ve aynı zamanda gelecek 3 ve 12 aylık dönemde ekonomiye yönelik beklentileri yansıtıyor.
Geçen hafta açıklanan Ocak ayı verilerine göre endeks 79.1 seviyesine gelmiş.
Bezen açıklanan hava durumu rakamları ile açık havada hissettiğimiz sıcaklık birbirini tutmuyor. Güven endeksinin alt kırılımına yönelik veriler de içinde bulunduğumuz ekonomik konjonktürü yansıtmayabiliyor. Bu yüzden geçen hafta TÜİK'in duyurduğu rakamların ne anlama geldiğine değinmeden önce bir kez daha hesaplama yöntemini çok özet bir şekilde hatırlatayım.
HESAPLAMA YÖNTEMİ
TÜİK endeks hesaplamasında Avrupa Birliği'nin kullandığı denge yöntemini benimsiyor. Denge katsayısı şu anlama geliyor; her bir eğilim sorusu için pozitif cevap verenlerin yüzdesinden negatif cevap verenlerin yüzdelerinin farkı alınıyor.
Sonra denge katsayısına 100 eklenerek her soru için ayrı yayılma endeksi oluşturuluyor.
Daha sonra seçilen soruların yayılma endekslerinin aritmetik ortalaması alınarak Tüketici Güven Endeksi ortaya çıkıyor. Sonuçta alınan yanıtlara göre hesaplanan alt endeks değeri metodolojik açıdan 100'ün altında ise ekonomiye güven duyulmadığı, 100'ün üstünde ise güven duyduklarını gösteriyor.
GELELİM VERİLERE...
Alt kırılımlardaki sorulardan 'geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumuna' tüketiciler olumlu yani düzelme var şeklinde yanıt verdikleri için değeri bir önceki aya göre yüzde 7.4 yükselmiş. Hane halkı mevcut durum konusunda iyimserleştiği gibi gelecek 12 ay içinde pozitif değerlendirme yapmış. 'Gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi' sorusuna verdiği yanıt Aralık ayına göre iyimserlik yönünde yüzde 6 artmış.
GELECEK 12 AYDA TÜKETİM
Gelecek ile ilgili pozitif düşünceyi 'gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi' alt sorusuna da yansıtmış tüketiciler. Bu alt kırılımdaki yukarı yönlü artış yüzde 7 olmuş. Tabii tüketiciler bu kadar iyimser olunca işsizlik sayısında da azalma beklentisine girmişler ve 'gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısı beklentisine' yine olumlu yanıt vermişler.
Ancak bu denli iyimserliğe kapılmış tüketiciler önümüzdeki 12 ayda dayanıklı tüketim malı almaktan imtina edeceklerini beyan etmişler. Oysa dayanıklı tüketim malı tüketim eğilimi, büyümenin öncü göstergelerinden birisidir. Eğer tüketiciler ileriye yönelik belirsizlik algısı yaparlarsa bütçelerini aşan tüketimlerden mümkün olduğunca uzak durmaya çalışırlar.
Yeri gelmişken bu tespitimize otomobil ve konut alt kırılımlarını da ekleyelim. Bu kalemler de bütçeleri çok fazla aştığından tüketiciler gelecek 12 ay içinde otomobil ve konut alma konusuna pek sıcak bakmadıklarını beyan etmişler.
Diğer yanıtlara da değinerek fazla uzatmayayım. Birkaç genel tespitle yazımı sonlandırayım. Tüm alt kırım değerleri 100'ün altında... Bu da metodolojik açıdan tüketicilerin halen karamsar olduğunu gösteriyor. Ama verilerin yönüne göre tüketiciler gelecek 12 ayda ekonominin ve kendi mali durumlarının iyi olacağı beklentisine sahipler. Buna karşın 12 ayda tüketimden uzak duracağını beyan ediyor. Bu çelişkiyi anlayamadım, sadece aklıma 'bu ne perhiz bu ne lahana turşusu' sözü geldi.