Gerçekten yazıma nasıl başlayacağımı bilemiyorum. Tarifi mümkün olmayan bir afet yaşadık. Ülkece sarsıldık. Hepimizin uzaktan da olsa can kaybı oldu. Depremzede vatandaşlarımızla fiziken beraber olmadık ama onları yüreklerimizde hissederek ne evlerimize girmek ne de yemek yemek istedik. Yaraları hep beraber saracağız. Unutmamamız gerekiyor ki bu uzun bir maraton... Duyarlılığımızı hiç kaybetmeden bu uzun süreçte elimizden gelen her katkı ve dayanışmayı muhakkak sürdürmeliyiz.
Ne yazık ki o klasik deyim bir şekilde karşımıza çıkıyor; hayat devam ediyor. Piyasalar iki gün önce yeniden açıldı, işlemler kaldığı yerden devam etmeye başladı. Bizler de yazılarımızla piyasa yorumlarına geri döndük.
Ama asla bu uzun süreçte depremzede kardeşlerimize karşı sorumluluklarımızı ihmal etmeden onlarla dayanışmalarımızdan taviz vermeden hayatı devam ettireceğiz.
TALEP İÇERİKLİ BAZI TEDBİRLER
Borsa depremden hemen sonraki iki gün kapanmadı ve bu süreçte işlemler devam etti. Öncelikle uzun süre SPK'da üst düzey görevler yapmış birisi olarak bunun bir hata olduğunu böyle durumlarda kapanması gerektiğinin altını çizmek isterim. Bu tür olası olaylar sonucunda olağandışı piyasa hareketleri oluşacağından bir dakika dahi kaybetmeden işlemlerin durdurulması gerekir. Zaman çok önemli olduğundan kısa süreli borsa kapanma kararı Borsa Başkanına verilmiştir.
Daha uzun süreli kapanışlar için Borsa Yönetim Kurulu ve SPK devreye girer.
Geç alınan kapatma kararından sonra Borsa'nın nasıl açılacağını tahmin etmek zor değildi. Zaten panikle gerilemiş bir borsa daha da düşüşle açılabilirdi. Bu yüzden henüz açılmadan bazı "talep yaratacak" önlemler alındı. Amaç talep tarafının güçlendirilmesi ile hisse senedi alımlarına destek sağlamak. Sonuçta bazı önlemlerle talep yaratılacak ve bu sayede borsanın aşağı yönlü hareketi sınırlandırmış olacak.
KATKI FONUNDA HİSSE AĞIRLIĞI
Bu önlemlerin başında BES sisteminde devletin yaptığı katkıların yönlendirildiği özel fonların kompozisyonundaki değişiklikler geliyor. Parantez açıp kısa bir hatırlatma yapayım. Tasarruf sahiplerinin dönemsel yaptıkları katkı tutarının yüzde 30'u kadar bir katkı da Hazineden geliyor. Yani ben 100 TL BES'e yatırdığımda 30 TL de benim hesabıma devlet tarafından ekleniyor.
Devletin yapacağı yıllık katkı asgari ücret brüt tutarının 12 katını geçmiyor. Tabi devletin eklediği bu katkıların hak edilmesinin de koşulları var. 56 yaş ve 10 yıl sistemde kalma koşulları sonrasında ancak tamamına hak kazanılıyor. Bu iki koşul yerine getirilmeden sistemden çıkış söz konusu olursa kalınan süreye göre devlet katkısının belli bir kısmı alınabiliyor.
Devam edeyim. Devlet katkı paylarının emeklilik şirketleri bünyesinde bulunan "katkı fonlarında" değerlendirilmesi gerekiyor.
Bu fonların kompozisyonu ise mevzuatla belirleniyor. Değişiklik öncesinde katkı fonlarında en az yüzde 70 devlet iç borçlanma senetleri, gelire endeksli senetler ve faizsiz tahvil diyebileceğimiz kira sertifikaları yer alıyordu. Bunun yanı sıra en az yüzde 15 de hisse senedi bulunuyordu. Son önlem ile yüzde 70 oranı yüzde 50'ye indirildi. Hisse senetleri ise yüzde 30 yükseltildi. Dolayısıyla emeklilik şirketleri katkı fonlarındaki hisse senetlerini yüzde 30'a çıkarmak için borsadan yaklaşık 8 milyar liralık yeni hisse alacaklar.
Talep tarafının güçlendirilmesine yönelik önlem olduğu için bu da kuşkusuz endeksi yukarı itecek. Nitekim yazımı kaleme alırken BİST 100 Endeksi 5.000'lerin üzerine ulaşmıştı. Payların geri alınması gibi diğer önlemlere bir sonraki yazımda değineceğim.
Hepimizin başı sağ olsun. Yaralı depremzedelere de acil şifalar diliyorum.