Son yazımda Borsaya yönelik daha doğrusu hisse senetlerine talep yaratmaya yönelik önlemlere değinmeye başlamıştım. BES sisteminde devletten gelen katkıların yönlendirildiği özel fonların kompozisyonunda hisse senedi oranını yukarıya çekecek yönde alınan önlemi vurgulamıştım. Devam etmeden önce BES fonlarının yatırım fonları gibi kurumsal yatırımcılar olduğundan ve tamamen bilimsel yöntemlere göre risk dağıtım ilkesine göre yönetildiği ve borsalardaki fiyat dalgalanmalarına olumlu katkı yaptığı tespitini ekleyelim.
Kaldığım yerden devam edeyim.
PAYLARIN GERİ ALIMI TEBLİĞİ
Talep yaratmaya yönelik alınan ikinci önlem "payların geri alımının" kolaylaştırılması.
Payların geri alımı kısaca ortaklığın kendisi veya bağlı ortaklıkları tarafından ortaklık paylarının satın alınması anlamına geliyor.
SPK'nın bu konuda tebliği var. Gerçekten dikkat edilmesi gereken bir işlem türü...
Çünkü mevcut pay sahiplerinin zorunlu ya da gönüllü olarak pay almaları sonucunda sermaye yapısında mülkiyet sahipliği açısından değişim söz konusu oluyor. Gönüllü olarak alımlarda ortaklar ortaklık oranını yükseltmek amacıyla hisse senedi alıyor.
Zorunlu alımlar için geçerli haller ise ilgili tebliğde belirtilmiş. Örneğin ciddi kaybın söz konusu olması durumunda paylar geri alınabiliyor. Son bir ayda hisse senedinin nominal değerinin altında seyretmesi veya yüzde 20'nin üzerinde değer kaybetmesi durumlarında yakın ve ciddi bir kaybın varlığı kabul ediliyor. Bu çerçeve içine giren kayıpta zorunlu pay geri alımı yapılıyor.
Geri alım için öncelikle bir program hazırlanıyor. Bu programın kabul edilmesi ise genel kurul yetkisine bırakılmış. Ancak yapılan son değişiklikle sürecin hızlandırılması için yönetim kurulu bu işlemleri belirleyebiliyor. İşlemlerin gerçekleştirilmesi için gerekli sürenin üst sınırı da var. Geri alım programının süresi payları borsada işlem gören ortaklıklar için azami 3 yıl. Bu işlemlerin sınırları da tebliğde unutulmamış.
Son değişiklikten önce şöyleydi; "Geri alınan paylarının nominal değeri, daha önceki alımlar dahil ortaklıkların ödenmiş veya çıkarılmış sermayesinin yüzde 10'unu aşamıyor". Değişiklik ile bu yüzde 15'e çıkarıldı. Ayrıca bu işlemler sonrası geçerli olan vergi stopajı da sıfırlandı.
TERS REPO YASAĞI UZATILDI
Bu arada daha önce alınan bazı önlemler de uzatıldı. Para piyasası fonlarının BİST'de hisse senedi ile ters repo yapmalarına getirilen yasak uzatılmıştı, bir kez daha uzatıldı. Biraz teknik konu olduğu için burayı biraz açayım. Fon sahip olduğu nakdi verip karşı taraftan geri satmak kaydıyla hisse senedi alıyor. Fon nakit verdiği için repo işlemi bitiminde verdiği nakdi faizi ile beraber geri alıyor ve repo işlemi başında karşı taraftan yani repocudan aldığı hisse senedini de geri iade ediyor.
Bu işlemi ters repo olarak tanımlıyoruz.
Fon bu işlem ile hem nakdini nemalandırmış hem de geçici süreyle aldığı hisse senedini teminat olarak kullanıp daha fazla hisse senedi alım işlemi gerçekleştirmiş oluyor. SPK fonların yaptığı bu işlemleri yasaklamıştı. Çünkü hatırlayacağınız gibi rüzgar o zamanlar ters esiyordu. Borsa soluksuz yükseliyordu. Hiç tanık olmamıştık bu kadar uzun süre ralli yapan bir borsaya...
Ancak Borsa sert fren yapıp bir de gerilemeye başlayınca "alım tarafının güçlendirilmesine" ihtiyaç duyulmuş ve bu kapsamda para piyasası fonları için getirdiği ters repo işlem yasağını ertelemek zorunda kalmıştı.
Zaman zaman bu tür önlemlere başvurulabiliyor. Ancak palyatif önlemler sizin de tahmin ettiğiniz gibi günü kurtarmanın ötesine gitmiyor.