Çalışanların önemli güvencelerinden birisi de hak ettikleri kıdem tazminatları. 1 yılı dolduran her çalışan için kıdem tazminat hakkı bulunuyor. Bunun için kendi isteği dışında çıkartılması veya haklı fesih ile istifa etmesi gerekiyor.
Askerlik, emeklilik, evlilik, 15 yıl 3600 günü doldurma gibi özel durumlarda da kıdem tazminatı alınabiliyor. Görüldüğü gibi kıdem tazminatı için işçilerin sözleşmelerinin bitmesi gerekiyor. Ancak çalışma devam ederken de tazminat ödemesi yapılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken hususlar var. Okurumuz Seyit TEKİN'in bu konudaki sorusu şöyle:
"Bazı özel borçlarını kapatmak isteyen çalışanlarımız bugüne kadar birikmiş tazminatlarını istiyor.
Bunu ödeyip işe devam etmelerini sağlamamız mümkün olabilir mi?"
FAİZİ DE EKLENİYOR
Çalışanlar zaman zaman ihtiyaçları olduğunda şirketlerinden toplu para talep edebiliyor. Bunu da maaşlarından kesilmek üzere alıyorlar. İşverenler bu yardımı çoğunlukla yapıyor ve bir nevi avans ya da borç olarak ödüyor. Burada bir sakınca yok. Ancak işçiye ileride hak edeceği düşünülen tazminatın ödenmesi durumu biraz farklı. Kıdem tazminatı sadece iş sözleşmesinin sona ermesiyle ortaya çıktığı için eğer çalışırken bir ödeme yapılırsa bunun adına 'kıdem tazminatı' demek doğru olmaz. Zaten tazminat son maaştan ve işten ayrıldığı zamana kadar olan süre için hesaplanıyor. Dolayısıyla bir işçiye çalışırken kıdem tazminatı adı altında bir para ödendiğinde bunun ileride alacağı toplam tazminattan düşülmesi gibi bir uygulama yapılıyor. Oysa Yargıtay kararına göre bu tür ödemeler avans olarak kabul ediliyor ve mahsuplaşmada son maaştan tüm tazminat hesaplanıyor. Üstelik arada geçen yasal faiz de ekleniyor. Dolayısıyla hem işçi için hem de işveren için bazı sakıncalar ortaya çıkabiliyor.
Bir örnekle açıklayalım.
Bir işçinin brüt maaşı 3 bin lira olsun. 10 yılın sonunda işten çıkartıldığında ödenecek miktar 30 bin lira olmalıdır.
Oysa bu işçiye 6. yılın sonunda o zamanki maaşına göre 10 bin liralık bir 'tazminat' ödemesi yapıldığını düşünürsek...
Bu işçiye son 4 yıl için 12 bin lira verilirse toplamda 22 bin lira ödeneceği düşünülüyor.
Yargıtay kararına göre ise hesaplama son 4 yıldan değil 10 yılın tamamından yapılıyor. Buna göre de işçinin aldığı 10 bin lira yasal faiziyle 30 bin liradan düşülüyor.
Dolayısıyla toplam tazminattan 13 bin lira gibi bir para düşülüyor ve işçiye kalan 17 bin lira ödeniyor.
Ödenen toplam rakam ise 27 bin lira oluyor.
10 YIL SÜREYE DİKKAT
Yaklaşık 18 yıl çalıştığım işyerimde emekli oldum. Fakat aynı işyerinde emekli olarak çalışmaya devam ettim. Şimdi ayrılmak istiyorum. Acaba tazminatımı alabilir miyim? Şerafettin AKAR
Emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçiye kıdem tazminatı ödeniyor. Kıdem tazminatında zaman aşımı bulunuyor. Bu da 10 yıl olarak uygulanıyor. Eğer emekli olduğunuz tarihten bu yana 10 yıl geçmediyse emekli olduğunuz tarihteki kıdem tazminatınızı talep edebilirsiniz işveren bunu ödemek zorunda.
Fakat daha sonraki çalışmalarınızın tazminatını kendi isteğinizle ayrıldığınız için alamazsınız. Bu yüzden işverenin sizi çıkartması ya da haklı bir nedenle ayrılıyor olmanız gerekiyor.
Fakat 10 yıl geçtiyse işveren zaman aşımını öne sürerek tazminatınızı ödememek isteyebilir. Bu yüzden süreye dikkat etmenizi öneririm.
ÇİFT MAAŞ ÖDENİR
Önümüzdeki ay emekli olacağım ve işyerimden ayrılacağım. İşyerim kıdem tazminatımı verecek. Acaba ayrıldıktan sonra işsizlik maaşına başvurabilir miyim? Böyle bir hakkım var mı? Münevver KURU
Münevver Hanım emekliliğiniz hayırlı olsun. Size mutlu bir emeklilik dilerim. İşyerinizin kıdem tazminatını verme zorunluluğu zaten bulunuyor, o yüzden kaç yıl çalışmışsanız brüt maaşınız bununla çarpılacak ve varsa izin vesaire alacaklarınız da eklenecek. Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesilebilir. Bunun dışında emeklilik dolayısıyla işten ayrılanların işsizlik maaşı almaları mümkün olmuyor. Sadece işlemleriniz tamamlandıktan sonra emekli maaşınızı alacaksınız.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
01.09.1966 doğumluyum 20.04.1986 vergi mükellefiyim. Fakat hiç Bağ-Kur girişim yok.
04/2000'den bu yana Bağ- Kur'luyum. Geriye doğru tescil alabilir mi? İsmail YILMAZ
Geriye doğru tescil işlemi maalesef olmuyor. Ancak bu konuda dava açanlardan bazıları eski günlerine kavuşuyor. Bazı Yargıtay kararları da var. Eğer tescil olmaz ise 2000 yılına göre 25 yıl prim ödemeniz gerekiyor.
11.09.1969 doğumluyum, ilk işe girişim 01.10.1991. 1990'da askerlik yaptım. Askerlik borçlanması yapabilir miyim? Mustafa PAMUK
25 yıl, 53 yaş ve 5600 prim gün şartlarına tabisiniz. En az 6 aylık askerlik borçlanıp 25 yıl, 52 yaş ve 5525 prim gün şartlarına tabi olabilirsiniz. Bu durumda 11.09.2021 tarihinde emekli olabilirsiniz.
05.04.1979 doğumluyum. İlk kez 01.01.1996 tarihinde sigortalı oldum. 5700 prim günüm var. Ne zaman emekli olabilirim? Hilal ŞAHİN
20 yıl 52 yaş ve 5825 prim günü şartlarınız var. Çalışmaya devam edip yaşınızın dolacağı 05.04.2031 tarihinde emekli olabilirsiniz.