Bayram ve yılbaşı gibi ya da bazı mesleklere ait günler gibi özel zamanlar bankalar için son yıllarda bir fırsat haline gelmeye başladı.
Böyle günleri bahane ederek bankalar kredi ürünleri geliştiriyor ve cicili bicili reklamlarla vatandaşı çekmeye çalışıyor. 'Bayram kredisi' deniliyor ama süresi bayram sonralarını da geçiyor.
Kredi alma işlemleri kolaylaştıkça vatandaş için tehlike de artıyor.
Çünkü cep telefonundan bir tuşla aldığınız krediyle ilgili detayları çok görmüyorsunuz.
Uygulanacak faizleri, çeşitli adlardaki masrafları fark etmiyorsunuz.
Üstelik şimdi geri ödemeler 'Günde 10 lira, 20 lira' gibi küçük rakamlara bölünerek bir başka yanıltma da yapılıyor. Oysa aylık düşündüğünüzde günde 20 liradan 600 lira oluyor.
MASRAF PEŞİN ALINIYOR
Kredi size sunulurken örneğin aylık, 'yüzde 1.49' faiz oranı belirtiliyor. Buna göre hesap yapıyorsunuz ve sonuçta maliyeti daha düşük çıkartıyorsunuz. Ama siz krediyi almaya karar verdikten sonra eklenen masraf, dosya parası, sigorta gibi ek ödemelerle bu oran toplamda daha da yükseliyor. Bu yüzden kredi alırken sadece açıklanan faiz oranına değil, sonradan ilave edilecek masraflarla size çıkan son maliyete de mutlaka bakın. Üstelik kredi verilirken ortaya çıkan bu masraf ve faizler peşin olarak tahsil ediliyor. Yani örneğin 10 bin lira kredi alan bir vatandaşa ödeme 9.500 lira olarak yapılıyor. Masrafları önceden veriyorsunuz. İlk taksitlerde ise faizler tahsil edilerek bir erken kapama durumunda bankanın kaybı önleniyor.
Emekliye hesap tuzağı
Bankaların bir başka oyunu da emeklinin maaşında yaşanıyor. Emekli maaşlarına promosyon vermeleri gündemde olan bankalar kredili mevduat hesabı ile emekli maaşlarından faiz alıyor. Bankalar 'maaşını kendilerinden alan' emekliler için bazı hediyeler öneriyor.
Siz bankaya maaşınızı taşıdığınızda ise otomatik olarak Kredili Mevduat Hesabı (KMH) açılıyor. Buradan 1 lira bile kullansanız maaşınız artık bu hesap üzerinden ödendiği için her ay yüksek miktarda faiz ödüyorsunuz. Maaşınızı bir başka bankaya taşırken Kredili Mevduat Hesabı açılıp açılmayacağını, kredi kartı şartının olup olmadığını mutlaka sorun.
BAĞ-KUR'DA İNDİRİM İMKANI
Ben Bağ-Kur'a bağlı bir küçük esnafım. Yeni yasa ile primlerimizde 5 puanlık indirim geldiği belirtiliyor. Acaba bundan herkes yararlanacak mı?
Fatih KARA
Bağ-Kur'lulara getirilen bu imkanı ilk bu köşeden 13 Temmuz'da 'Esnafa 535 lira prim indirimi' başlığı ile duyurmuştuk. Şimdi yasa çıktı, hayırlı olsun. Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına bağımsız çalışanların; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden 5 puanlık kısmına isabet eden tutar Hazine tarafından karşılanacak. Sigortalıların indirimden yararlanabilmesi için; primlerin yasal süresi içinde ödenmesi, kendi sigortalılıklarından kaynaklanan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve borcunun bulunmaması gerekecek. Ancak bu borçlarını taksitlendiren veya yapılandıran sigortalılar, indirimden yararlanabilecek. Bağ-Kur'lular gelirlerine göre ayda 82,35 lira ile 535,28 lira arasında daha az ödeme yapacak.
HAKSIZLIĞA RAZI OLMAYIN
Bir tekstil firmasında çalışan 5 arkadaşız. 2.200 TL net maaşımız var. Ancak bizim bordrolarımızda maaşımız asgari ücret olarak gösteriliyor.
Bunun bize bir zararı var mı? Ne yapabiliriz? (İsmi saklı)
Şu anda maaşınızı tam alıyorsunuz ancak kayıtlarda düşük gösterilmesi size ileride zarar verecek. Öncelikle işten ayrıldığınızda tazminatınız düşük rakam üzerinden hesaplanacak. İleride emekliliğiniz geldiğinde maaşınızın hesabı yine asgari ücret olarak yapılacak. Bir rapor, iş görmezlik parası, doğum parası alma durumunda ödenekler düşük olacak. İşsizlik maaşı da buna göre düşük hesaplanacak. Her şeyden önemlisi işveren devletten vergi ve prim kaçırıyor. Yani suç işliyor. Hem sizin hakkınızı hem devletin hakkını çalıyor. Bu durumu en kısa zamanda ALO 170'e bildirmelisiniz. Gereği yapılacaktır. Haksızlığa razı olmayın. Bu arada gerçek maaşınızı gösterir tüm delilleri de saklayın.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
20.03.1967 doğumluyum. 1997 Temmuz ayında Bağ-Kur'lu oldum. 2008'de sigortaya geçtim. 1987'de askerlik yaptım. Ali GÜNDÜZ
4A'de devam ederseniz 25 yıl 57 yaş ve 5900 prim günü şartlarına tabisiniz. 2 aylık bir askerlik borçlanması yaparak yaş şartını 56 yapabilirsiniz.
04.04.1967 doğumluyum. 06.01.1991'de Bağ- Kur'lu oldum. Ne zaman emekli olurum? Halil PAZARCIOĞLU
İlk sigortalı olduğunuz tarihe göre 25 yıl prim ödeyerek (9 bin gün) Bağ-Kur'dan 52 yaşında emekli olursunuz.
30.09.1960 doğumluyum. 16.07.2002'de sigortalı oldum. 4265 gün primim var. 4500 prim gününü tamamlarsam 58 yaşında kısmi emekli olabilir miyim? Fatma DİKME
Tam emeklilik için 7 bin gün ve 58 yaş gerekiyor. Kısmi emeklilik için ise 4.500 gün, 58 yaş ile birlikte 25 yıllık sigortalılık da gerekiyor.
4.500 gün tamamlansa bile 2030'u bekleyeceksiniz.