Op. Dr. Mehmet Söyler: Katarakt teşhisi konulduysa, beklemek sadece kataraktın ilerlemesine yol açacak ve aynı zamanda sertleşen kataraktın ameliyat ve iyileşme süresini uzatacaktır
Bazı özel durumlarda genç yaşta, hatta bebeklik döneminde bile görülen katarakt, daha çok doğal yaşlanma süreci ile birlikte gelişen bir göz hastalığı. Hastalığın tek tedavisi ise ameliyat. İşlevini kaybeden göz merceğinin yerine ihtiyaca uygun yeni lensin takılması ile kişiler tekrar eskisi gibi görebilir hale geliyor. Özel Batıgöz Göz Sağlığı Dal Merkezi'nden Op. Dr. Mehmet Söyler, katarakt hakkındaki sorularımızı yanıtladı.
-Katarakt nedir?
Katarakt genel olarak 50 yaş ve sonrasında görülebilen ve doğrudan görme kalitesini düşüren bir göz hastalığı olup ilerleyen durumlarda tamamen görmeyi engellemektedir. Gözümüzün arkasında, görmemizde doğrudan etkili olan tamamen saydam bir lens bulunur. Sağlıklı ve genç insanlarda bu lens, dışarıdan gelen tüm ışık ve ışını içinden geçirerek, gözümüzün arkasında yer alan retina tabakası üzerinde net bir görüntü oluştururken, yaşlandıkça bu lens saydam yapısını kaybeder, bulanıklaşır ve matlaşır. Bu durumda artık gelen ışık, bu yapıdan sağlıklı bir şekilde geçemez ve kişiler net göremeyip, puslu ve bulanık görürler. İşte bu yapısı değişen lens tabakasına "katarakt" denir.
-Katarakt kimlerde ve neden oluşur?
Katarakt, genel olarak doğal yaşlanma sürecinde vücudun kendisinin oluşturduğu bir rahatsızlıktır. Kataraktın erişkinlerdeki en önemli nedeni, lensin içinde yaşlanmayla birlikte oluşan değişikliklerdir. Çocuklarda ise metabolik hastalıklar, akraba evliliği, anne karnında geçirilen hastalıklar, gebelikte ilaç kullanımı, mikrobik durumlar ve yaralanmalardan dolayı katarakt gelişebilir. Ayrıca göze gelen darbeler (travma), şeker hastalığı, göz içi iltihabı (üveit), böbrek hastalığı, glokom, radyasyon, yüksek kan basıncı (hipertansiyon) ve uzun süre kortizonlu ilaç kullanımı katarakt yapabilir. Bugün bütün dünyada katarakt rahatsızlığının yüzde 80 ve fazlası, yaşa bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bununla beraber katarakt sadece insanlarda değil, hayvanlarda dahi olabilmektedir.
-Katarakt nasıl tedavi edilir?
Dünyanın her yerinde kataraktın tek tedavisi ameliyattır. Bunun dışında herhangi bir ilaç ile tedavisi olmadığı gibi, bekleyerek kendiliğinden de geçmez, tam aksine daha da ilerleyerek hem görüşümüzün daha fazla bozulmasına hem de ameliyatın daha uzamasına sebep olabilir.
-Katarakt ameliyatlarında yapılan nedir ve nasıl kişi tekrar eskisi gibi görebilir hale gelir?
Kişinin tekrar net bir görüşe sahip olması için, bahsettiğimiz bozulmuş lens cerrahi müdahale ile ve fakoemülsifikasyon yöntemi ile parçalanıp çıkartılarak yerine yapay bir lens takılmaktadır. Hasta gözlük takıyor ise, gözlük derecesine göre takılan monofokal (tek odaklı) veya multifokal (çok odaklı) optik lensler sayesinde hastalar yine net bir şekilde görebilmektedir.
-Dünden bugüne katarakt ameliyatlarında veya kullanılan teknolojide değişiklik oldu mu?
Tabii ki oldu. Çok eskiden katarakt olan insanlar, hastalık tedavi edilemediği ve katarakt da ilerlediği zaman görüşlerini tamamen kaybedebiliyordu. Yakın geleceğe kadar ise monofokal lens kullanılan hastalar lensin haricindeki uzaklık için gözlük kullanmak zorunda kalabiliyordu. Artık multifokal, yani çok odaklı lensler sayesinde hastalar hem yakın hem orta ve uzak mesafe için gözlük kullanmak zorunda kalmıyorlar.
-Ameliyattan sonra insanlar günlük yaşamlarına devam edebilir mi? Nelere dikkat etmek gerekir?
Genel olarak, aynı gün içinde taburcu edilen hastaların ilk birkaç gün banyo yapmaktan ve gözü zorlayabilecek ağır kaldırma, ıkınma, öksürme gibi hareketlerden ve gözü ovalamaktan uzak durmalılar. İlk bir hafta için, güneşli ve fazla ışıklı ortamlarda güneş gözlüğü takılmalıdır. Enfeksiyon riskine karşı verilen damlalar düzenli kullanılmalı ve tozlu, kirli veya aşırı rüzgarlı ortamlardan kaçınılmalıdır.
Tam iyileşme 7-10 günde gerçekleşir
-Ameliyat ve iyileşme süresi ne kadardır?
Genel olarak ameliyat her iki göz için 10-15 dakika sürer ve hasta aynı gün taburcu edilir. Ameliyattan hemen sonra bile hasta eskiye göre çok net görmekle beraber, tam bir iyileşme 1 hafta 10 gün içinde gerçekleşmektedir.
"Multifokal lensler tedavide çığır açtı"
-Multifokal lenslerin diğerlerinden farkı var mı?
Evet, özellikle katarakt ameliyatlarında bu lenslerin bir çığır açtığını söyleyebilirim. Önceleri standart mercek kullanılan hastalar daha sonra yakın veya uzak için ayrıca gözlüğe ihtiyaç duyarlarken, günümüzde multifokal dediğimiz çok odaklı lensler sayesinde hastalarımız herhangi bir mesafe için gözlük kullanmak zorunda kalmayabiliyorlar. Bu lensler aynı zamanda 50 yaşını geçmiş ve katarakt rahatsızlığı olmayıp, miyop veya hipermetrop olan, gözlük kullanmak istemeyen kişilerde de kullanılabiliyor. Ayrıca kullandığımız torik lensler sayesinde artık, miyop veya hipermetropinin yanı sıra, astigmat rahatsızlığı da giderilebiliyor. Dolayısı ile Multifokal lensler sayesinde hastalarımız daha konforlu ve gözlüksüz yaşayabiliyorlar.
Görüntüler silik puslu ve karanlıksa...
-Kataraktın belirtileri nelerdir? Ne olursa gözümüzde katarakt olduğundan şüphelenmeliyiz?
Katarakt, tamamen görüşümüzü etkilediği için, kişiler eskiye nazaran daha silik, puslu veya karanlık görüyorsa, renkler eskisi kadar parlak değil ise, özellikle geceleri ışıktan gözleri kamaşıyor ve ışık tek bir noktadan değil, dağınık olarak görülüyorsa bu durum katarakt habercisi olabilir. Ayrıca yenidoğan bebeklerde de anne karnındayken katarakt gelişebilmektedir. Bu yüzden bebeklerin ilk aylardaki göz kontrolleri de çok önemlidir.