Kriz sonrası başlayan toparlanma süreci "iç talep" sayesinde sürdürülüyor. Diğer bir deyişle, büyüme ancak iç kaynaklı sağlanabiliyor. Dış talebin iktisadi faaliyetler üzerindeki etkisi ne yazık ki sınırlı kalıyor. Daha önceki "bölgesel krizlerde" büyümeye ivmeyi dış talep verirdi, ardından üretimlerin artması ile iç talep devreye girerdi. Son kriz küresel boyutta olduğu için her ülke kendi başının çaresine baktığından, dış talep yerine yerli üretime momentum kazandırma yoluna gidiyor. Bu yüzden birçok korumacı politikalara da tanık olmuştuk.
Dış talebin göstergesi olan ihracat rakamlarına baktığımızda Haziran ayı itibariyle 53 milyar dolar civarında bir rakama ulaştığımızı görüyoruz. Eğer bu performans korunabilirse, 2010 yılını yine 100 milyar dolar üzerinde kapatma olasılığımız yükseliyor. Ancak, tek koşul, en büyük dış ticaret partnerimiz olan Avrupa'nın ciddi sorunlar yaşaması nedeniyle yeni pazarların hızlı şekilde alternatifler haline getirilmesi gerekiyor. Nitekim, Dış Ticaret Müsteşarlığı ve İhracatı Geliştirme Merkezi bu koşulun bilinciyle ihracat listesine sürekli yeni pazarlar ekliyorlar.
AB DIŞI ÜLKELER
Çarpıcı veriler de destekliyor alternatif arayışlarını... Toplam ihracatın yarısından fazlasını gerçekleştirdiğimiz ilk 24 ülkenin içinde 17 Avrupa dışı ülke bulunuyor. 36.217 milyar dolar ihracatın 16.5 milyar dolarını 7 Avrupa ülkesine yapmışız. Listenin başında Almanya geliyor. 6 ayda Almanya'ya yapılan ihracat tutarı 5.19 milyar dolara ulaşıyor. Almanya'nın toplam ihracat içindeki payı yüzde 9.73.
İkinci sırada tahmin edemeyeceğiniz sürpriz bir ülke var: Birleşik Krallık... 2010 yılının ilk yarısında 3.12 milyar dolar ihracat gerçekleştirilmiş. Toplam ihracattan yüzde 5.85 pay alıyor Birleşik Krallık. İtalya ve Fransa ise 6.49 milyar dolar ile üçüncü ve dördüncü sırada yer alıyorlar.
İlk sırada bulunan ve toplam ihracattan önemli pay alan Avrupa'ya alternatif pazarlar içinde Irak, Libya, Suudi Arabistan, İran, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Suriye dikkat çekiyor. Bu 7 ülkeye yapılan ihracat 9.2 milyar dolar.
Her ne kadar alternatif pazarlar yaratılsa da Avrupa ülkelerinin ağırlığını almaları zaman alacak. Şu aşamada Avrupa ülkelerinin bütçe disiplinine yönelik politikalar uygulamaları kamu harcamalarının kısılmasına neden oluyor. Bu yüzden Avrupa ekonomilerinin, 2010 yılında sıfıra yakın bir büyüme performansı göstermeleri bekleniyor.
BELİRSİZLİK ARTIYOR
Mevsimsellikten arındırılmış veriler ve ihracat miktar endeksi dış talebin kademeli olarak toparlanmaya devam ettiğini gösteriyor. Ancak, ileriye yönelik projeksiyon yaptığımızda iyimser tablonun biraz flulaştığını gözlemliyoruz. Çünkü, son aylara ilişkin rakamlar ihracat siparişlerinde azalmanın olduğuna işaret ediyor.
Dış talepteki belirsizliğin artmasında Avrupa ülkelerinin durumunun yarattığı olumsuz faktör rol oynarken, ek olarak kurların seyri de olumsuz etkisini devam ettiriyor. TL'nin reel kur hesabına göre değerli olması ve euronun dolar karşısında değer yitirmesi ihracatın artmasını engelliyor. Avrupa ülkelerine euro ile ihracat yapmamız hem rekabet gücümüzü zayıflatıyor hem de ihracatçıların gelirlerinin düşmesine neden oluyor.
Merkez Bankası'nın ihracatçıları düşünerek kur politikası uygulaması söz konusu değil. Nedeni malum... İki parametre çapa olarak kullanılamaz. Kısa vadeli faiz oranları çapa olduğu için kurlarda dalgalanmaya bırakılıyor. Dolayısıyla, dış talebi artırmanın yolu öncelikle yeni pazarların yaratılması, ikinci olarak ihracatçılara üretim aşamasında bazı teşviklerin verilmesi ve son olarak işveren üzerindeki maliyetlerin biraz daha düşürülmesi.