Hava buz kesince hepimizin içinden battaniyenin altına saklanmak geçiyor, değil mi? Sabahları yataktan çıkmak bir işkence, hareket etmek bile zor. Hatta bazen beynimiz bile donmuş gibi hissediyoruz! Peki, bu sadece bir his mi, yoksa bilimsel olarak gerçekten bir etkisi var mı? Cevap: Evet, soğuk havalarda beynimiz gerçekten etkileniyor! Üşüdüğümüzde sadece ellerimiz ve ayaklarımız değil, zihnimiz de yavaşlıyor. "Çok soğuk, düşünemiyorum!" diyorsanız, yalnız değilsiniz. Bilim insanları bu konuda bazı ilginç açıklamalar yapıyor! Peki hava çok soğuk olduğunda beyninizde neler olur? Nöroloji uzmanı Dr. Ryan Kyle Jones'a göre, aşırı soğuk hava sinir sistemimizin çalışma hızını yavaşlatıyor.
KAFA KARIŞIKLIĞI
Sinirlerimiz arasındaki iletişim aksıyor, reflekslerimiz düşüyor ve motor becerilerimiz zayıflıyor. Kısacası, beynimizin düşünme ve hareket etme hızı biraz "üşüyor." Bu yüzden soğuk havalarda dikkatinizin dağıldığını, karar vermekte zorlandığınızı veya bir türlü odaklanamadığınızı fark ettiyseniz, suç sizde değil! Beyniniz gerçekten de kış moduna geçmiş olabilir. Eğer vücut sıcaklığınız 35°C'nin altına düşerse, işler ciddileşiyor! Bu durumda hipotermi devreye giriyor ve beyniniz ciddi şekilde etkileniyor. İnsanlar deliryum yani aşırı kafa karışıklığı yaşayabiliyor. Ayrıca düşük sıcaklıklar yüzünden net düşünemeyebilir, hatta bazı anları unutabilirsiniz. Ancak iyi haber şu ki, vücut tekrar ısındığında bu etkilerin çoğu ortadan kalkıyor! Yani bir süreliğine kendinizi bulanık hissedebilirsiniz ama sıcak bir ortamda beyin tekrar normale dönüyor. Dondurma yerken veya buz gibi bir içecek içerken kafanızda aniden şimşekler çakıyor mu? İşte beyin donması! Bilimsel adıyla sphenopalatine ganglioneuralgia (aman söylemeye çalışmayın). Beyin donması, beyninizin gerçekten donduğu anlamına gelmiyor. Aslında, ağzınızın arkasındaki sinirler aniden soğuyunca beyin bu durumu yanlış yorumluyor ve "Acil durum! Soğuktan korunmalıyız!" diyerek kafanıza keskin bir ağrı gönderiyor. Yetişkinlerden çok çocuklarda ve gençlerde daha yaygın olan bu durum, hızla gelip geçen bir ağrıdan ibaret. Yani korkulacak bir şey yok, ama dondurmayı biraz daha yavaş yemek iyi bir fikir olabilir! Bu sistemin patronu ise hipotalamus! Soğuk algılandığında sinir uçları hemen alarm veriyor ve hipotalamus devreye girerek sempatik sinir sistemini harekete geçiriyor. Adrenal bezler devreye giriyor, vücut, epinefrin (adrenalin) salgılıyor ve enerji üretimini artırıyor. Kaslarımız titreyerek sürtünme yaratıyor ve bizi içeriden ısıtıyor. İlginç olan şu ki, bu mekanizma "savaş ya da kaç" tepkisiyle neredeyse aynı! Yani soğuk havada üşürken yaşadığımız stres, tehlikeli bir durumda hissettiklerimize çok benziyor. Ancak vücut uzun süre aşırı soğukta kalırsa, termoregülasyon sistemi iflas edebilir ve hipotermi gelişebilir. Bu yüzden kışın uzun süre dışarıda kalırken dikkatli olmak gerekiyor!
