Geçmişten günümüze ulaşan köklü kültürel tarihi ile İzmir'in Tire ilçesi özellikle küçük el zanaatları ile dikkat çekiyor. İlçede, urgancılıktan yorgancılığa, keçecilikten semerciliğe, kalaycılıktan nalıncılığa, nalbantlıktan yularcılığa ve Beledi dokumacığına kadar daha aklımıza gelmeyen birçok küçük el zanaatlarını halen daha yaşatmaya çalışan ustalar artık birer birer eksilmeye başladı. Çoğu da, 'çırak yetiştiremiyoruz" diye feryat ediyor. Seslerini ise çoğu kez duyuramıyorlar...
'BENDEN SONRA TARİH OLACAK'
Tarihi küçük el sanatları çarşısındaki dükkanlar zamanın acımasızlığı içinde ustalarımızın ya yaşlanmalarından ya da vefatlarından dolayı kepenk kapatarak ne yazık ki tarihin tozlu sayfalarında yerlerini alıyorlar.
İşte bu mesleklerden biri de "Körüklü çizme"... Hani bakışları ile düşmana korku salan Efelerin ayaklarındaki o heybetli körüklü çizmeler... Tire'de, artık mesleğinin son temsilcisi konumundaki 75 yaşındaki Hasan Hüseyin Öter ısrarla mesleğini yaşatmak için cansiperane uğraş veriyor.
'Benden sonra ne yazık ki Körüklü Çizme Tire'de tarih olacak' diyen Öter'e mesleğinin inceliklerinin yanı sıra duygularını da sorduk. Ortaya Yeni Asır okuyucularının keyifle okuyacağı bir röportaj çıktı.
Kendinizi tanıtır mısınız?
- 1950 yılında Tire'nin Karateke köyünde doğdum. Evli ve 3 yetişkin çocuk sahibiyim.
Tam 63 yıldır körüklü çizme yapıyorum.
İşimi çok ama çok seviyorum. Allah sağlık, sıhhat verdiği sürece de mesleğimi sürdüreceğim.
Mesleğinize Tire'de mi başladınız?
- Evet, dükkanımız İbn-i Melek türbesinin karşısındaydı. İlk ustam İhsan Kahya, aynı zamanda Dört Eylül mahallesinin de muhtarıydı. Mesleğimin çıraklık ve kalfalık dönemimi onun yanında geçirdim. Bu gün bile kendisini sevgi, saygı ve rahmetle anıyorum. Sonradan rahmetli olan Recep diye bir arkadaşımla Tire'de bu işi yıllarca sürdürdüm. O tamirat ben ise imalat yapardım. O vefat edince de İzmir'e taşındım. Işıkkentteki işyerimde 17-18 yıl sipariş usulü körüklü çizme imalatı ile uğraştım. Daha sonra ailemin ve çocuklarımın isteği üzerine tekrar memleketim Tire'ye döndüm.
İşyeriniz restore edilen tarihi Kutu Han'da sanırım...
- Orası benim için hem işyeri hem de dostlarımla bir araya geldiğim özel bir yer. Çalışırken hem onları görüyor hem de uzun uzun sohbet ediyoruz. Bir bakmışım gün bitmiş, akşam olmuş. Mütevazı dükkanımda dostlarımla birlikte son derece mutluyum.
ERDOĞAN'A ÖZEL ÇİZME
En unutamadığınız körüklü çizmeyi kim için yaptınız?
- Cumhurbaşkanımız Erdoğan için yaptığım çizmeleri unutmam mümkün değil. 'Türkiye Yüzyılı'nın Emektarları' programı için Külliyeye davet edilmiştim. Cumhurbaşkanımıza hediye olarak körüklü çizme yapamaya karar verdim.
Yapımının yaklaşık 1 buçuk ay sürdüğü toplam 7 kırma çizmelerin yan taraflarına 'Reis-i Cumhur' yazarak, Türk Bayrağı'nı nakşettim.
İki yaşından genç dananın derisinden altı ve topukları kösele olarak hazırladığım çizmeleri yaparken çok heyecanlandım. Beni Külliye'de masasına davet ettiğinde ise adeta heyecandan dizlerimin bağı çözülmüştü. Benim için hayatımdaki en önemli ve unutulmaz andı.
Mesleğinizde niye çırak yetişmiyor sizce?
- Çıraklar, ne yazık ki çok paraya heves edip kısa sürede çizme işinden kopuyorlar. Mesleğimi ilerleyen yaşıma rağmen tek başıma sürdürüyorum.
Siparişler çok fazla. On tane elamanın olsa yine gelen siparişlere yetişmem mümkün değil.
Ortalama 6 veya 7 bin liradan sattığım 1 çift çizmenin yapımı ise yaklaşık 1 hafta sürüyor. Körüklü çizmenin orijinalinde körük sayısı aslında beştir. Ancak son yıllarda tercihe göre körük sayısı 6, 7 ve 8'e kadar çıkabiliyor. İmalatta, 2 yaşını geçmemiş genç dana derisi kullanıyorum. Size bir örnek vereyim (gülerek), yaşlı ve gençlerin ciltleri hiç aynı olur mu?
Körüklü çizmenin şimdilerde kullanım alanlarını anlatır mısınız?
- Körüklü çizme, eskiden halkın giyim tarzının bir parçasıydı. Şimdilerde ise genelde aksesuar olarak kullanılıyor. Deve güreşleri körüklü çizmelerin en çok boy gösterdiği yerler. Ağırlıklı olarak yöresel folklorik gösterilerde kullanılıyor. Dünyaca ünlü Zeybek oyunlarının vazgeçilmezi körüklü çizmelerdir öyle değil mi?
