Vasiyetten "Gediz" çıktı

Vakıf kurmak için adım attıklarını belirten Cemal Özgörkey, "Özgörkey Holding'in önemli varlıkları ileride bu vakfa devredilecek. Vakfımız Türkiye'de su ve çevre konusunda çok önemli bir rol oynayacak" dedi

RÖPORTAJ: SİNAN DOĞAN
Cemal Özgörkey, dünya içecek devi Coca-Cola'nın Türkiye'deki 45 yıllık ortağı Özgörkey Holding'in Yönetim Kurulu Başkanı. Bu açıdan İzmir'in "en küresel" sanayicisi. Milangaz, Coca-Cola, Efes Pilsen gibi büyük yatırımlara imza atan babaları merhum Nevzat Özgörkey'in yatırımcı ruhunu devam ettiren Cemal Özgörkey, aile olarak babalarının adını yaşatacak ve sürekli "kirlilik" haberleriyle gündeme gelen Gediz Nehri Havzası'nı kurtaracak bir proje için harekete geçtiklerini açıkladı. Nevzat Özgörkey Vakfı'nı kurmak için gerekli adımları attıklarını belirten Özgörkey, "Babamla ilgili bir dokümanter hazırlarken, suyun babamızın hayatında çok önemli bir yeri olduğunu gördük. Kendisi su motoru ithalatı ile işe başlamış. Egeli çiftçilerimizi 55 yıl önce bu teknoloji ile tanıştırmış. Daha sonra bu çiftçilere önce Milangaz ardından Coca-Cola bayilikleri vermiş. İşte biz de bu ortak değeri bulduğumuz zaman Nevzat Özgörkey Su ve Çevre Vakfı'nı kurmaya karar verdik. Vakfın başkanlığını ben yapacağım. Coca-Cola'nın bu alanda çalışan Yaşama Artı Vakfı var. Bu vakıfla beraber ortak projeler yapacağız. Gediz Havzası'nın temizlenmesi, önümüzdeki ilk proje" dedi.

GALATASARAYLI
İş dışında Brezilya Fahri Konsolosluğu yapan, Adnan Polat döneminde yönetimde yer aldığı Galatasaray'a katkı yapmaya devam eden Cemal Özgörkey, "Galatasaray hala tutkum ve hep öyle kalacak" diyor. Atlanta'da mezunu olduğu Oglethorpe Üniversitesi'nin Mütevelli Heyeti'nde yer alan Özgörkey, "Mezun olduğum üniversitede rahmetli babamız Nevzat Özgörkey adına tesisler kazandırdık. Kasım ayı başında da rektörlük binasına, ki sembolüdür üniversitenin, annemiz Lale Özgörkey'in adı verilecek. Çiviyi çakacağız oraya. Bir Türk olarak 170 yıllık üniversitenin simge binasına annemizin isminin verilmesi bizi gururlandırıyor" diyor. Özgörkey, holding olarak yaptıkları yatırımlar ve planladıkları sosyal projeler konusunda Yeni Asır'ın sorularını cevaplandırdı.
45 YILLIK ORTAKLIK
* Türkiye'de Coca-Cola ile Özgörkey adları neredeyse özdeş. Bir dünya devi ile ortaklık nasıl bir duygu?
Gelecek yıl Coca-Cola ile ortaklığımızın 45. yılını kutlayacağız. Ortaklığımız yarım yüzyıla dayanıyor. Ben 6 yaşındayken rahmetli babamız Nevzat Özgörkey Coca-Cola ile ortaklığa başlamış. Dolayısıyla Coca-Cola ortaklığının hayatımız için de çok önemli bir yeri var. İzmir'de 1968'de bir fabrika ile başlayan bu yolculuk 10 ülkede faaliyet gösteren, 10 bin kişi istihdam eden, Coca-Cola dünyasında beşinci büyük şişeleyici şirketine dönüştü. 45 yıllık aile ortaklıkları dünyada çok az kaldı. Bu da Coca-Cola dünyasında Özgörkey Holding'e özel bir yer kazandırıyor.
* Coca-Cola'nın dünya yöneticileri yakın dostlarınız...
Bu kadar uzun geçmişte yıllar evvel alt kademelerde birlikte çalıştığımız insanların artık çok yüksek görevler üstlenmesi apayrı bir gurur veriyor. Benim Coca-Cola Company Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO'su Muhtar Kent ile tanışmam 32 yıl öncesine dayanıyor. Atlanta'da okuyan ve staj yapan bir öğrenciyken Muhtar Bey işe yeni başlamıştı. Kamyonların üzerinde kasa ile satış yapıyordu. Ben de aynı dönemde program gereği onun arkasından stajımı tamamladım. Bugün Coca-Cola International Başkanı ve en tepedeki üç kişiden biri olan Ahmet Bozer ile Atlanta'da birlikte okuduk. Nereden nereye. O dönemleri yaşamış biri olarak bunları söylemek apayrı bir gurur.
* Coca-Cola Türkiye olarak hedeflerinizden bahsedebilir misiniz?
Coca-Cola İçecek'in Anadolu Grubu ve Coca Cola Company ile beraber üç büyük ortağından biriyiz. Babamızın başlattığı bu süreci üçüncü jenerasyona doğru götürmek üzereyiz. Türkiye'den Pakistan'a, Kazakistan'dan Ürdün'e kadar uzanan coğrafyada 10 ülkede faaliyet gösteriyoruz. Yeni ülkeleri de dahil edebiliriz. Yakın bir gelecekte hedefimiz Coca-Cola dünyasında en büyük ilk 3 şişeleyicisi arasına girmek. Ortaklarımızla beraber buraya varlığımızla değer katmaya, bu hedeflere yürümeye devam ediyoruz. Bu hedef doğrultusunda yatay ve dikey şekilde büyüyeceğiz.
* Özgörkey olarak plastik ve ambalajdaki yatırımlarınız hangi aşamada?
Etap Holding ile Özgörkey Holding'i Özgörkey çatısı altında, Etapak Ambalaj ile Etap Plastik'i Etapak markası altında birleştirdik. Böylece daha güçlü yönetimsel ve finansal yapıya kavuştuk. Ambalaj grubumuzda uzmanlaşmaya ve Ar-Ge'ye önem verdik. En iyi neyi üretiyorsak, tamamen o ürünlere yoğunlaştık. Gıda ve içecek etiketleri üretiyoruz. Etikette Türkiye'de pazar lideriyiz. Bu yıl ürettiğimiz etiketleri yan yana dizerseniz, dünyanın etrafında 2.5 kez dönebilirsiniz. Otomotiv sektörüne de özel kasalar yapıyoruz. İngiltere'den Güney Afrika'ya kadar 25'e yakın ülkeye ihracat yapıyoruz. 10 yıl önce "İzmir acaba doğru yer mi?" diye düşünürken, şimdi bir çok ülkeye ihracat yapar hale geldik. "İzmir'de sanayi var mıdır?", 'Rekabet edebilir miyiz?' tartışmalarına, "İşi doğru yapınca oluyormuş" yanıtını vermeyi başardık.
BÖLGESEL GÜÇ
* Özgörkey Holding olarak yeni alanlarda yatırımlarınız olacak mı?
Biz ana işimizde kalmak kaydıyla pergeli Türkiye'nin ortasına saplıyoruz. 4 saatlik uçuş mesafesinde bir daire çiziyoruz. Bunu yaptığımızda 56 ülke, 1.5 milyar tüketici ve 3 trilyon dolarlık ekonomi görüyoruz. Bu coğrafyaya pazar olarak, üretim tesisi olarak, yatırım ve ihracat olarak bakıyoruz. Biz dünyaya bu dürbünle bakıyoruz. Bu dairenin içinde kalan ülkelerden biri de Ukrayna. Aile dostumuz Ahmet Şenocak ile beraber Gloria Jean's markasıyla kahve işine girdik. Master franchise sahibi olarak o bölgede büyüyeceğiz. Şenocak bizim yönetim kurulu başkanımız olarak başarılı performansını burada devam ettirecek.
* Başka projeleriniz de var mı?
Evet, İzmir'e bir şeyler kazandırmak istiyoruz. Kemalpaşa'da 120 dönüm büyüklüğünde arazimiz var. O arazimizi değerlendireceğiz. İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Kemalpaşa Belediyesi ile proje üzerinde görüşmelerimiz devam ediyor. Burada bir yatırım yapacağız. Örneğin 500 dairelik konut projesi olabilir. Konut olacaksa çevreye duyarlı konutlar olacak. Lojistik merkezi yatırımı olabilir. Bazı üniversitelerin kampusleri açılırsa öğrenci yurdu yapabiliriz. Ben buna daha sıcak bakıyorum. Kısa dönem içinde orada bir eser meydana getirmek istiyoruz.

ÖĞRENCİLERE BURS
* Özgörkey Holding olarak sosyal projeleriniz de var mı?
Daha önce rahmetli babamız Nevzat Özgörkey adına bir fon kurmuştuk. İzmir üniversitelerinde okuyan öğrencilere burs veriyoruz. Bu öğrencilerimize mezun olduktan sonra gelip şirketlerimizde çalışma imkanı sunuyoruz. Yaklaşık 1.5 ay önce de Nevzat Özgörkey Vakfı'nı kurmak için adımları attık. O gün hayatımın en mutlu günüydü. Babamla ilgili bir dokümanter hazırlarken, suyun babamızın hayatında çok önemli bir yeri olduğunu gördük. Kendisi su motoru ithalatı ile işe başlamış. Egeli çiftçilerimizi 55 yıl önce bu teknoloji ile tanıştırmış. Daha sonra bu çiftçilere önce Milangaz ardından Coca-Cola bayilikleri vermiş.
İşte biz de bu ortak değeri bulduğumuz zaman Nevzat Özgörkey Su ve Çevre Vakfı'nı kurmaya karar verdik. Vakfın başkanlığını ben yapacağım. Su ve çevre sorunlarını geleceğimiz için tehditkar buluyoruz. Coca-Cola'nın bu alanda çalışan Yaşama Artı Vakfı var. Bu vakıfla beraber ortak projeler yapacağız. Gediz Havza'sının temizlenmesi projesi önümüzdeki ilk proje. Babamızın adına böyle bir işi başardığımız için hakikaten inanılmaz derecede mutluyum. Özgörkey Holding'in önemli varlıkları ileride bu vakfa devredilecek. Vakfımız Türkiye'de su ve çevre konusunda çok önemli bir rol oynayacak.
"SANAYİ TRENİ KAÇTI"
* İzmir'de hiç bitmeyecekmiş gibi görünen 'İzmir ilerliyor mu yoksa geriliyor mu?' eksenli tartışmaları için ne söylemek istersiniz?
İş hayatında 30. yıla giriyorum. Amerika'dan döndüğümde Atatürk Organize Sanayi Bölgesi hafriyatı vardı. Türkiye'nin ikinci büyük sanayi şehri olacağımız söyleniyordu. Bence sanayi trenini kaçırdık. Otomotiv fabrikaları Kocaeli, Bursa'ya yoğunlaşmışken, bir dünya devinin burada fabrika kurması için sebep var mı? İzmir illa bir sanayi kenti olacak diye kanun da yok. Üstelik bir liman kenti olan İzmir'in genlerinde sanayicilikten çok tüccarlık var. Miami dünyanın en büyük kentlerinden biri. Bir tane sanayi tesisi yok. Adamlar turizm, sağlık yapıyor. Narenciye üretiyor. İzmir de sağlık sektöründe büyüyebilir. Balçova'ya Kuzey Avrupa'dan binlerce insan geliyor. Neden bu işi büyütmeyiz ki? Çok sayıda kampus yapılabilir, üniversite kenti olabiliriz. İzmir güzel bir turizm kenti olur. Bu açıdan bakıldığında EXPO İzmir için çok önemli bir proje.

TÜRKİYE'DE MEYVE PLANTASYONLARI OLUŞTURMAK GİBİ İDDİALI BİR GİRİŞİME BAŞLADILAR
* Tarımda iddialı bir faaliyete giriştiniz. Türkiye'de meyve plantasyonları oluşturma fikri nasıl doğdu?
Biz 1993'ten beri tarımın içindeyiz. Türkiye, dünyanın 7. büyük tarım ülkesi. Türkiye ekonomisi dünya ekonomisinin yüzde 1'i, ancak dünya tarımındaki payımız yüzde 3. Demek ki tarım gücümüz ekonomik gücümüzden 3 kat daha etkili. Ama yapısal olarak bu potansiyeli kullanamıyoruz. Meyve suyu sektörünün nasıl işlediğini gayet iyi biliyoruz. Mevcut yapı ile bu işin gitmeyeceğini gördük. Ben ve kardeşim Armağan Özgörkey, 16 yıl önce projeyi Coca-Cola'ya götürdük. Ancak o dönem gerçekleştirilemedi.
* Proje nasıl raftan indi?
13-14 yıl sonra projeyi Coca-Cola gündeme getirdi. Bizim için güzel bir sürpriz oldu. Tabii bu sürede pazar hızla büyüdü. 6-7 litre olan meyve suyu tüketimi 11 litreye çıktı.(AB ortalaması 24 litre) Türkiye 63 milyar dolarlık tarım ürünü üretiyor. 15 milyar dolarlık ihracat yapıyor. Bir çok meyvede bu halimizle bile dünyada ilk 5'teyiz. Bu süreçte Anadolu Holding'in de tarımla ilgilendiğini gördük. Böylece ortaklığa başlamış olduk. Bu konuları çok iyi bilen, ortaklığa yön verecek bir ortak ararken Brezilyalı Cutrale ailesi de devreye girdi. Coca-Cola geçmişimizden dolayı ortaklar çabuk kaynaştı.

500 BİN TONLUK ÜRETİM
* Meyvecilikte neler yapacaksınız?
Bu projenin iki fazı var. Biri Coca-Cola İçecek'in 10-20 yıllık geleceğinde meyve ve meyve suyu ihtiyacını karşılamak. İkinci fazda ise artan üretimimizi hem taze meyve hem konsantre olarak dünya ülkelerine sunacağız. Bugün öngördüğümüz 60-70 bin dönüm dikili alan, 10 milyon ağaç ve 500 milyon dolarlık yatırım.
* Yatırımda şu an hangi aşamadasınız?
Marmara, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu'da 12 bin dönüm büyüklüğünde 4 çiftlik oluşturduk. Bu yılın sonuna kadar şeftali, kayısı ve vişne olarak 1 milyon ağacı dikmiş olacağız. Şimdiye kadar 120 milyon dolarlık yatırım yaptık. Yatırımın büyük çoğunluğu altyapıya gitti. Örneğin Çanakkale'deki arazide bin 800 km uzunluğunda sulama borusu döşedik. 25 bin kamyonluk hafriyat yaptık. Bu yatırımlar sabır ve yüksek miktarda sermaye istiyor. Önümüzde ki 8 yıl boyunca da her yıl 1 milyon 250 bin ağaç dikeceğiz. Yakında 17 bin dönüm için de anlaşmaları bitirmek üzereyiz. Bu proje tamamlandığı zaman yılda 500 bin ton meyve üreteceğiz Bu yıl Türkiye'de işlenen meyvenin toplamı 400 bin ton. Demek ki bu sektörü iki kattan fazla büyütmüş olacağız.
* Bu alandaki bilgi birikiminizi Türk tarımına aktarmayı da düşünüyor musunuz?
Bunun için bir tarım akademisi (agroakademi ) kuruyoruz. Çiftliklerimizde çalışacak ekipleri kendimiz yetiştireceğiz. Dışarıdan da öğrenci alacağız. Bu okul gezici olacak ve yerel üniversitelerle işbirliği yapacak. Ayrıca Florida Üniversitesi ve Georgia State Üniversitesi ile stratejik ortaklık anlaşmaları imzaladık. Güzel bir tesadüf oldu. Georgia Valisi de bu projemizle yakından ilgileniyor. Georgia zaten 'şeftali eyaleti' diye biliniyor.

En önemli sorun kirlilik
Gediz Nehri Anadolu'dan Ege Denizi'ne dökülen Büyük Menderes Nehri'nden sonra ikinci büyük akarsu. İç Batı Anadolu'daki Murat, Eğrigöz ve Şaphane dağlarından inen suların birleşmesiyle oluşan Gediz Nehri, İzmir Körfezi'ne dökülüyor. Bugün için Gediz Havzası'nın en önemli sorununu ekolojik kirlilik oluşturuyor. ıÜüNehrin kirlilikten kurulması için geçtiği iller arasında Gediz Havzası İlleri Çevre Koruma Birliği oluşturuldu. Orman ve Su İşleri Bakanlığı da havzanın kirlikten kurtarılması için yıllardır birçok proje yürütüyor.