Raportörden, bugünkü karar öncesi ret geldi

Anayasa Mahkemesi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve bağlı odalarda bu yıl içinde yapılacak seçimlerde, TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, İzmir Ticaret Odası (İTO) Başkanı Ekrem Demirtaş ve Deniz Ticaret Odası (DTO) İzmir Şube Başkanı Geza Dologh gibi birçok ismin yeniden aday olup olamayacaklarını belirleyecek kararını bugün veriyor. Anayasa Mahkemesi raportörü, bu önemli karar öncesinde, TOBB'a bağlı odaların yönetimlerinin kaderini belirleyecek yasal düzenlemenin iptal isteminin reddi yönünde görüş bildirdi. Yüksek Mahkeme, iki dönem üstüste görev yapan başkanların yeniden aday olabilmelerinin önüne geçen yasa hükmünün iptali istemini bugün esastan görüşüyor. Anayasa Mahkemesi'nin yasaların iptal istemlerini görüşme süreleri dikkate alındığında "jet hızıyla müzakere" olarak nitelendirilebilecek bugünkü görüşme öncesinde raportörün hazırladığı rapor üyelere dağıtıldı.
Yetki, Meclis'in
Raportör öncelikle, TOBB Yasası'ndaki "iki dönem üst üste görev yapmış olanların iki dönem geçmedikçe aynı görevleri seçilemeyecekleri"ne ilişkin düzenlemeyi Anayasa'nın 67'nci maddesindeki seçme ve seçilme hakkı yönünden inceledi. Anayasa'da "bu hakların kullanımının yasa ile düzenleneceği" hükmünün bulunduğunu belirten raportör, bu alanda Meclis'e tanınan yasal düzenleme yapma yetkisinde herhangi bir sınırlama bulunmadığını, konunun hukuk devleti ilkesi açısından tartışılması gerektiğini belirtti. TOBB Yasası'ndaki "iki dönem bekleme" sınırlandırmasının Anayasa'nın 2'nci maddesindeki hukuk devleti ilkesi ile çatışır bir yönünün bulunmadığı tespitini yapan raportör özetle, "Bu alanda düzenleme yapma yetkisi Meclis'indir" görüşünü savundu.
Raportör, seçme ve seçilmenin de aralarında bulunduğu temel hak ve özgürlüklerle ilgili yasaların getirdiği sınırlandırmaların evrensel hukuk kurallarından olan "ölçülülük" ilkesine göre değerlendirmesi gerektiğini belirtti. Raporun bu bölümünde, TOBB ve bağlı odalarla borsaların yönetimlerinde iki dönem üst üste görev yapanların iki dönem yani 8 yıl aynı görevi yapamıyor olmasının tartışılabileceğini belirtirken, kararı Yüksek Mahkeme heyetinin takdirine bıraktı. Raportör bu uyarısıyla, dolaylı da olsa, Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı'nın "Yeniden seçilmek için iki dönem beklemenin uzun olduğu, beklemenin bir dönemle sınırlandırılabileceği" değerlendirmesini karşılamış oldu.
İki örnek sunuldu
Raportör, Anayasa Mahkemesi'nin 2005 ve 2008'deki iki kararını da Yüksek Mahkeme'nin şimdiki heyetinin bilgisine sundu. Raportörün hatırlattığı ilk karar, kamuoyunda "Derviş Günday Yasası" olarak bilinen yasaya ilişkin iptal kararıydı. İptal edilen bu düzenleme, "esnaf ve sanatkarlar meslek kuruluşlarında başkanlık ve genel başkanlık görevini üst üste iki dönem yapanların bir seçim dönemi geçmedikçe tekrar başkan seçilemeyeceklerini" içeriyordu. Ancak Yüksek Mahkeme bu yasanın geriye dönük düzenleme yapıyor olmasını dikkate alarak iptal kararı vermişti.
Anayasa Mahkemesi raportörü, şimdiki yasanın geriye dönük hak kaybı yaratmadığından 2005'teki bu kararın örnek alınamayacağını savundu.
Yüksek Mahkeme 2008'deki kararında ise "Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirlik Kanunu"nun "Üst üste iki dönem başkanlığa seçilmiş olanlar iki seçim dönemi geçmedikçe yönetim kurulu üyeliğine seçilemezler" hükmünün iptal istemini reddetmişti. Raportör, Mahkeme'nin 2008'deki kararının şimdiki duruma daha çok uyduğunu çünkü 2008'de vize verilen yasal düzenleme gibi şimdiki TOBB Kanunu'nun da geriye dönük hakkı kaybı oluşturmadığını savundu.
NİHAİ KARAR VERİLECEK
Anayasa Mahkemesi'nde bugün yapılacak müzakerede, raportörün bağlayıcılığı bulunmayan raporu okunup üyelerce esasa ilişkin görüşler belirtildikten sonra düzenlemenin iptal edilip edilmeyeceğine karar verilecek. Mahkeme, "TOBB Yasası"nın 4 maddesindeki "iki kez üst üste görev yapmış olanların iki dönem geçmedikçe seçilemeyecekleri" hükümlerine vize verebileceği gibi tümden veya bazı kelimelerini de iptal edebilecek. İptal kararı verirse de yasal boşluk oluşmaması adına Meclis'e, yeni düzenleme yapması İÇİN 6 aydan 1 yıla kadar zaman tanıyabilecek.
Meclis üye sayıları düştü
Oda ve borsalarda aday olmayı planlayan işadamları Yüksek Mahkeme'den çıkacak karara göre adımlarını atacak. Meslek komitelerinin de yeniden yapılandırılması tamamlanırken buna göre EBSO, İTO, İTB ve Deniz Ticaret Odası'ndaki meslek komitelerinin sayıları düştü. Bana göre yeni dönemde oda ve borsalarda daha az sayıda meclis üyesi görev yapacak. Yeni meslek komiteleri listesini TOBB ile birlikte Türkiye'deki 365 oda ve borsa pazartesi günü internet sitesinde yayımlayacak. Listeler, seçim kurullarına gönderilecek. Bu işlemin tamamlanmasının ardından da oda ve borsa yönetim kurulları, seçim kurullarına gönderdikleri tarihten en az 20 gün sonrası için seçim tarihini alarak üyelerine duyuracak.
Ege Bölgesi Sanayi Odası'nda (EBSO) yeni dönemde 67 olan meslek komitesi sayısı 65'e, yeni dönemde 144 olan meclis üyesi sayısı da 131'e düştü. Bazı meslek komiteleri diğer komitelerle birleştirilirken, bazı yeni meslek komiteleri de oluşturuldu. EBSO yeni meslek komiteleri üzerindeki teknik çalışmaları tamamlaması halinde pazartesi gününden önce de meslek komiteleri listelerini internet sitesine koymayı hedefliyor. EBSO'da seçimlerde 4 bin 300 üye oy kullanacak.
MURAT ŞAHİN

Denizciler, yarışa başlıyor
Anayasa Mahkemesi'nin kararına göre başkanlığa yeniden aday olup olmayacağı bugün belirlenecek olan Deniz Ticaret Odası (DTO) İzmir Şubesi Başkanı Geza Dologh'un koltuğuna talipli çıktı. Toplam 652 üyeye sahip DTO İzmir Şubesi'nin Şubat ayında yapılması beklenen seçimlerinde ilk adaylığını açıklayan isim DTO Yönetim Kurulu Üyesi ve Martı Denizcilik'in sahibi Yusuf Öztürk oldu. DTO İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Kaptan Bülent Onural da, başkanlığa aday olduğunu söyledi. Öztürk, Anayasa Mahkemesi ne yönde karar verirse versin başkanlığa aday olacağını açıkladı. Öztürk, adaylık açıklamasını ve projelerini yarın Kordon Otel'de düzenleyeceği basın toplantısı ile açıklayacağını belirtti. Odada değişimin kaçınılmaz olduğunu belirten Öztürk, denizcilik sektörüne hizmet etmeleri için üyelerin en doğru kararı vereceğini söyledi. Öztürk, "Yeni başlangıçlar her zaman için iyidir" diye konuştu. Onural da, başkanlığa aday olduğunu ancak şu an seçimle ilgili gelişmeleri takip ettiği için resmi açıklama yapmayacağını söyledi. Onural, "Şu anda resmi sürecin başlamasını bekliyorum. Anayasa Mahkemesi'ne yapılan itirazın ele alınması gerekiyor. Seçim süreciyle ilgili diğer odalarda belirlenmiş bir tarih yok. Askıya çıkan NACE kodlarına itiraz süreleri var. Seçimin yapılıp yapılmayacağı ile ilgili birden fazla belirsizlik var" diye konuştu.
SİNAN DOĞAN