Giriş Tarihi : Son Güncelleme :
SÜRGÜNDE SOĞUKTAN VEFAT EDEN BİDAR SULTAN
Bidar Sultan
Bidar Sultan, ailesiyle birlikte Orient Ekspres'le sürgüne çıktığında henüz iki aylıktı. Bidar'ın anlamı uykusuz demek. Ancak onun küçük bedeni sürgün soğuğuna dayanamadı ve yolculuğun sonunda her ne kadar ailesi uyandırmaya çalışsa da uyanamadı. İki aylıkken sürgünde soğuktan vefat eden Bidar Sultan 2. Abdülhamid'in torunuydu…
Tarihte Bidar Sultan'ın adı, sürgünün en genç ve ilk kurbanı olarak geçer. Sürgün hikâyesi Bidar'ın kısacık ömründe son buldu ama babası Abdülkadir Efendi için uzun ve dert dolu geçti. Bidar Sultan vefat ettikten sonra ailesinin yanlarında götürdüğü nakit para bitti. Satılacak mücevher de kalmayınca yokluk iyice hissedildi. Ailesi kaldıkları otelden ucuz bir pavyona geçti. Babası saraydayken öğrendiği keman sayesinde evinin nafakasını çıkarmaya çalıştı. Orkestrada kemancılık yapan Abdülkadir Efendi, önce borçla sonra hastalıklarıyla baş edemedi. Aile Sofya'ya göçtü. Abdülkadir Efendi, Kral 3. Boris sayesinde kemancılıktan kantarcılığa terfi etti.
1944 yılında vefat ettiğinde, Müslüman Mezarlığı'na cesedi kokmadan gömüldüğü için, diğer sürgünlere göre şanslıydı. Abdülhamid'in mirası önce kâtibi sonra dişçi Sami Günzberg tarafından iç edilmeseydi, belki Abdülkadir Efendi ve ailesinin sürgün hayatı daha rahat geçerdi.
KÖHNE BİR PANSİYON ODASINDA VEFAT EDEN KIZI
Zekiye Sultan'ın çocukluğu...
Sultan Abdülhamid'in kızı Zekiye Sultan, Fransa Pau'da, ev sahibinin acıyarak kira almadığı köhne bir pansiyon odasında vefat etti. Cenazesi bir Müslüman memlekete götürülmek üzere bir kilisenin bodrumunda kaldı. İki sene sonra kimsesizler mezarlığında bir çukura atılmıştır. Boğaz Köprüsü'nün altında bugün Reina'nın bulunduğu yerde 110 hizmetkârın çalıştığı muhteşem bir yalısı bulunan, her ay fakirlere binlerle altın dağıtan Sultan'ın bir mezarı bile yoktur.
Sultan Hamid'i bir başka kızı Naime Sultan, Arnavutluk'ta bir Nazi toplama kampında tifodan öldü. Beraberindeki dört cariye, Sultan'ı teçhiz edip bir köy mezarlığına defnettiler. Sultan Mecid'in torunu İbrahim Tevfik Efendi, Nice'de sefalet içinde öldü. Kimsesizler mezarlığında bir Hristiyanın yanına atılıverdi. Oğlu Burhaneddin Cem Efendi'ye bu da nasip olmamış; Amerika'da bir krematoryumda yakılmıştır.
3 DEFA NAKLEDİLEN MEZARLAR
Zevci 1937'de Paris'te vefat eden Ayşe Sultan, o sırada Paris'te bulunan Cezayirli âlim Sidi Kaddur Ben Gabrit'in yardımı ile Afrikalılara mahsus Bobigny Mezarlığı'na defnetti. Bundan sonra hânedandan Paris'te ölenler hep buraya defnedildi.
İskenderiye'de vefat eden hânedan efradının haylisi, Prens Ömer Tosun Paşa'ya ait türbenin hazîresine defnedilmiştir. Nâsır zamanında, yol geçme bahanesiyle türbe tahrib edildi. Buradaki hânedan kabirleri Kâhire'deki Abbasiye'ye naklolundu. 1952'deki bulvar inşaatı bahanesiyle bunlar da kaldırılarak, Afifi'ye nakledildi. 1961'de Hulvan otobanı vesilesiyle buradan da alınıp harap hâldeki Hıdiv Tevfik Türbesi'ndeki bir mezarın içine topluca konuldu. (Ekrem Buğra Ekinci, Mezarları Bile Olmayan Osmanoğulları)
AHMED NUREDDİN'İN GÜNÜMÜZE ULAŞABİLEN MEZAR TAŞI
Behice Sultan, Ahmed Nureddin ve Mehmed Bedreddin adlarını taşıyan şehzadeleri doğurdu. Ahmed 43 yaşında, sürgünde, Paris'te vefat etti ve Bobigny Müslüman Mezarlığı'na gömüldü. Mehmed ise 2,5 yaşında bir hastalıktan öldü.
Sadece 1945 yılında hayatını kaybeden II. Abdülhamid'in oğlu Ahmed Nureddin'in mezar taşı günümüze ulaşabildi. 1952'de Paris'te bir otel odasında öldükten sonra Ahmed Nureddin'in yanına defnedilen II. Abdülhamit'in diğer oğlu Şehzade Abdürrahim Hayri'nin ise ismi silinmiş mezar taşı günümüze ulaşmış. Diğer mezar taşları ise kaybolmuş durumda.
FRANSA'DAKİ ŞEHZADE KABİRLERİNİN İÇLER ACISI DURUMU
Fransa'nın başkenti Paris'teki Bobigny Müslüman Mezarlığı'ndaki Osmanlı hanedan üyelerinin kabirleri bakımsızlık sebebiyle ortadan kaybolmak üzere. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra 1924'de halifeliğin kaldırılması ve Osmanlı hanedanının yurtdışına çıkmaya zorlanmasıyla Fransa'ya da yoğun göç yaşandı.
Başta son Halife Abdülmecit olmak üzere Fransa'yı tercih edenlerin büyük bölümü sefalet içerisinde yaşamlarını sürdürmeye çalıştı. Fransa'da hayatını kaybeden hanedan üyelerinden birçoğu ise o dönemde Türkiye'nin kabul etmemesi nedeniyle Fransa hükümeti tarafından Faslılara hediye edilen Bobigny Müslüman Mezarlığı'na defnedildi. 1937'de açılışı gerçekleştirilen mezarlığa ilk olarak II. Abdülhamit'in kızı Ayşe Sultan'ın eşi Mehmed Ali Rauf; son olarak ise 1973 yılında hayatını kaybeden Sultan V. Murat'ın torunu Şehzade Osman Fuat'ın cenazesi defnedildi. Şehzade Ahmed Nureddin'in mezarı dışında diğer mezar taşları ise kaybolmuş durumda…
BOBİGNY MÜSLÜMAN MEZARLIĞI
Sultan Abdülhamid'in kızı Ayşe Sultan'ın anılarını topladığı 'Babam Sultan Abdülhamid' kitabında bahsedilen Bobigny Müslüman Mezarlığı'nda yatan Osmanlı hanedanından bazılarının isimleri ise şu şekilde:
"Rabia Peyveste Hanım (Sultan II. Abdülhamit'in eşi), Şehzade Ahmed Nureddin (Sultan II. Abdulhamit'in oğlu) Şehzade Abdürrahim Hayri (Sultan II. Abdulhamit'in oğlu) Şehsuvar Hanım (Halife Abdülmecit'in eşi) Pınardil Fahriye Hanım (Şehzade Abit'in eşi) Şehzade Osman Fuat (Sultan V. Murad'ın torunu) Damad Mehmed Ali Rauf Bey (Ayşe Sultan'ın eşi) Ayşe Sıdıka Hanımsultan (Sultan Abdülmecit'in torunu) Selma Sultan (V. Murad'ın torunu) 1944 yılında Paris'te hayatını kaybeden son Halife Abdülmecit'in naaşı ise dönemin Türk hükümetinin kabul etmemesi üzerine 10 yıl Paris Büyük Camii'nde bekletildikten sonra, Medine'ye götürülerek Cennet'ül Baki Mezarlığı'na defnedilmişti."
