Denizli'de 'mezarlık laneti' doğrulandı

UFUK SOYHAN (DENİZLİ)
Yetimler mezarlığının üzerine yaptırılan sinemadan dolayı lanetlenerek yandığı konuşulan Denizli Belediyesi Sanat Merkezi'nin bitişiğindeki alanda Himaye-i Etfal'e (Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu) ait bina olduğu belgelerle kanıtlandı. Araştırmacılar, burada yaşamını yitiren kimsesiz çocukların bu alana defnedilmiş olabileceğini, bu nedenle yetimler mezarlığı olarak konuşulduğunu vurguladı. Ayrıca, daha önce 1976 yılında yandığı bilinen sinemanın 1920'li yıllarda 2 katlı ahşap bina iken de kül olduğu ortaya çıktı.
16 Ocak'taki yangının ardından şehir efsaneleriyle gündemi uzun süre meşgul eden Denizli Belediyesi Sanat Merkezi'nin ardındaki sır perdesi aralandı. Anadolu ve Denizli tarihi üzerine araştırmalar yaparak bu konu üzerine 4 ciltlik kitap yazan mimar ve şehir plancısı Hüsamettin Ataman, sinema hakkındaki tarihi nitelikte olan belgeleri ortaya çıkardı. Ataman'ın araştırmasında yetimler mezarlığının üzerine yapıldığı gerekçesiyle lanetlenerek ikinci kez yandığı konuşulan sinemanın ilk olarak 1920'li yıllarda yapıldığı yer aldı. Ataman'ın açıkladığı belgelerde, Denizlili Ressam Cevdet Şemsioğlu'nun (1914-1994) kitap olarak yayınlanan anılarında, 1900'lü yılların başlarında Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'nca yapılan ilk sinemanın ahşap ve iki katlı bir bina olduğu, 1920'lerde yanması üzerine, aynı kurum tarafından 1926 yılında yeniden yapıldığı, ancak 1940'lı yıllarda bu binanın yıkıldığı bilgisi yer aldı.
Ataman'ın ortaya koyduğu belgelerde, 8 Eylül 1956 tarihli bir gazete haberinde ise bu bölgeye bir işhanı yapılacağı ve içinde sinema olacağı dikkat çekti. Binanın temelinin 22 Ekim 1957'de atıldığı, 10 Ekim 1963'te ise açılışının yapılarak hizmete girdiği kaydedildi. 1961 yılında çekilen bir fotoğrafta ise içerisinde sinemanın olduğu işhanının tamamlanmak üzere olduğu, bitişiğinde de üzerinde "Süt Damlası" yazısı bulunan eski adı "Himaye-i Etfal" olan Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'na ait bir yapı görüldü. Mehmet Candoğan'ın Belediye Başkanlığı yaptığı 1967 yılına ait başka bir fotoğrafta da binanın önündeki park düzenlemesinin yapıldığı fark edildi. 1976 yılında çıkan yangınla küle dönen binanın 1980'li yıllarda aslına uygun olarak yeniden inşa edildiği kaydedildi.

20 MEZAR VAR
Hüsamettin Ataman, geçmişte Denizli kent merkezinde 20 dolayında mezarlık bulunduğunu, birçoğunun zamanla arsa haline getirildiği kaydetti. Bu mezarlıkların 1926 tarihinde yapılan kadastro paftalarında işaretlendiğini, ancak sinemanın olduğu alanda böyle bir yerin görünmediğini belirten Ataman, fotoğrafta görülen, bölgedeki Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'na ait binaya dikkat çekti. Geçmişte insanların yakınlarını evlerinin bahçesine gömdüğünü anlatan Ataman, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'nda yaşamını yitiren çocukların buraya gömülmüş olabileceğini, bu nedenle alanın yetimler mezarlığı olarak anılabileceğini kaydetti. Ataman, "Denizli'de geçmişte çok sayıda mezar var. Kentte Ermeni, Katolik mezarlıkları, kilise ve havralar olduğu belgeleriyle mevcut. Ancak hepsi zamanında kaybolmuş, yıkılmış. Arsa haline getirilmiş" dedi.

Bina yeniden yapılacak
İçerisinde 6 sinema salonu ve 1 kültür merkezinin bulunduğu Denizli Belediyesi Sanat Merkezi 16 Ocak'ta çıkan yangında kullanılamaz hale gelmişti. Sinemanın yetimler mezarlığının üzerine yapılmasından dolayı lanetlenerek üçüncü kez yandığı konuşulurken, Denizli Belediye Başkanı Osman Zolan, binanın yıkılarak yeniden yapılacağını, altında mezar çıkması halinde ise başka bir yere nakledileceklerini açıklamıştı.

İlk belgeyi Yeni Asır açıklamıştı
Denizli Kent Arşivi'nde yer alan, Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Başvekil İsmet İnönü ve bakanlar kurulu üyelerinin imzasını taşıyan 1 Ağustos 1926 tarihli belgede sanat merkezinin yapıldığı alanda mezarlık bulunduğu kaydedilirken, arsanın Çocuk Esirgeme Kurumu'na satılması konusundaki Bakanlar Kurulu kararnamesini ilk olarak Yeni Asır açıklamıştı.