Sart Antik Kenti’nin yılmaz bekçisi İbrahim dede

RIDVAN KÖRPE / EMRE SAÇLI (MANİSA)
82 yaşındaki İbrahim Akyar, tarihte Lidyalıların başkenti olarak bilinen, ilk paranın basıldığı Sart Antik Kenti'nde hayatını tarihe adadı. Kazıların başladığı günden bu yana arkeologlarla birlikte çalışan, kış aylarında da tarihe bekçilik yapan Akyar, bugüne kadar üç kazı başkanıyla çalıştı, Amerikalılara Türkçe öğretti. 1958'den bu yana çalışmaların Amerikalılar tarafından yürütüldüğü Sart harabelerinde, kazının başlamasından bugüne kadar görev yapan İbrahim Akyar işinde 51'nci yılını doldurdu. İşçilerin "çavuş"u olan inşaat ustası Akyar, ilerleyen yaşına rağmen tarih sevdasından vazgeçmedi. Sart Mustafa köyünün eski muhtarı da olan İbrahim Dede, kazılara öncülük etmenin ve tarihe bekçilik etmenin gururunu yaşadığını söyledi.
KÖYLÜLERLE KAYNAŞTIRDI
Kazılar başladığında, dönemin Salihli Kaymakamı Fikret Nazillioğlu'nun, ABD'li heyeti köye getirerek kira karşılığı evlere yerleştirdiğini anlatan Akyar, "Köylüler yabancıları önce istemedi. O zaman muhtardım. Ben köylüleri ikna ettim. 25-30 kişi iki yıl boyunca köyümüzdeki okulda ve evlerde kaldılar. İşçi gerektiğinde Amerikalılar bana başvuruyordu. Ben de işçi temin ediyordum. Muhtarlık görevim sona erdikten sonra işçi alıp idare etmek üzere kazı yerinde işe başladım. İnşaat ustası olmam nedeniyle işçilerin başında çalıştım" dedi.

HEYETE TÜRKÇE ÖĞRETMİŞ
Kazılar yeni başladığında Amerikalılarla işaretlerle anlaştıklarını, daha sonra konuklarının Türkçe öğrendiğini belirten İbrahim Akyar, şunları anlattı: "Biz de biraz İngilizce konuşmaya başladık. Çok sıkı dostluklarımız oldu. İlk kazı başkanı Prof. Dr. George Hanfmann, eşiyle birlikte geliyordu. Sonraki kazı başkanı Prof. Dr. Crawford GreenewaltıÜü onun öğrencisiydi. Bu yıl o da emekli oldu. Onun yerine Prof. Dr. Nicholas Dunlop ıÜüadlı kazı heyeti başkanı geldi. Yılda iki ay kazı yapılıyor. Bulunduğumuz yerde toprağın altı tarihi kalıntılarla dolu. Zengin bir medeniyet yatıyor. İki aylık kazı çalışması iğneyle kuyu kazmak gibi. Sürenin uzatılması gerekiyor. Amerikalılar çok titiz çalışıyor. Fotoğrafçı, mimar, arkeologlar çok dikkatli. Onlar bir yıl sonra gelinceye kadar burada biz kalıyoruz ve eserleri koruyoruz."
Manisa Kültür ve Turizm Müdürü Erdinç Karaköse, müdürlük olarak kazı çalışmalarını inceleyip, denetim yaptıkları sırada tanıştığı İbrahim Akyar'ın işine sadık ve çok çalışkan bir Sart gönüllüsü olduğunu söyledi. Karaköse, "Kazı çalışmalarını ABD'liler yaptığı için İbrahim Dede'nin bizimle ilgisi yok. Maaşını oradan alıyor, geçimini böyle sağlıyor. Heyete kendini çok sevdirmiş ve fikirleriyle yön veriyor. Ömrü yettiği sürece Sart harabelerinde kalacak" dedi.
Lidya Krallığı'nın başkenti
İzmir-Ankara yolu üzerinde, Manisa'ya yaklaşık 62 kilometre uzaklıktaki Sardes (Sart), antik çağda Lidya Krallığı'nın başkenti olması ve tarihte ilk altın paranın basıldığı yer olmasıyla ünlü. Kazılar sonucunda, Artemis tapınağı, sinagog, cimnazyum, altın arıtımevi, mermerli cadde kenarındaki dükkanlar, Artemis tapınağı yakınındaki küçük kilise gibi birçok eser ortaya çıkarıldı. Sart Antik Kenti, turistler tarafından yoğun biçimde ziyaret ediliyor.