2 bin yıllık tarihi miras “Borç edebiyatı”

Alman Arkeoloji Enstitüsü Bergama Kazı Başkanı Prof. Felix Pirsan'ın bulduğu, 2 bin yıllık mektubun kopyasında, kralların da borçları ve hizmetleri yarım bırakarak kendisinden sonrakilere devrettiği yeralıyor
ERDAL ÇARBOĞA (BERGAMA)
Türkiye'de iktidara yeni gelen bir parti başkanı ve yerel yöneticinin, işler yolunda gitmeyince, "enkaz devraldık" sözlerinin kaynağının Anadolu coğrafyasında 2 bin yıllara kadar uzandığı ortaya çıktı. Alman Arkeoloji Enstitüsü Bergama Kazı Heyeti Başkanı Prof. Felix Pirsan, Bergama Belediye Başkanı Mehmet Gönenç'e gönderdiği 2 bin yıllık mektubun kopyasında, kralların da borçları ve hizmetleri yarım bıraktığı gerçeği yer alıyor. Pergamon Kralı'nın mektubundaki ifadeler, zorluklar karşısında her sınıftaki insanın zaafiyetini başkasına yükleme eğiliminin en açık kanıtı olarak günümüzde karşımıza çıkıyor. Bergama'da 143 yıl önce yapılan kazılar sırasında bulunarak Zeus Sunağı ile birlikte götürüldüğü tahmin edilen eserin aslı, Almanya'daki bir müzede saklanıyor. "Kral I. Eumenes'den önceki komutanlar eski ve kendi dönemlerindeki borçları ve vergileri toplamamışlar" denilerek bu konudaki başarısızlıklarına vurgu yapılıyor. Sonra görev başındaki krala yönelik, "I. Eumenes, eski borçları, vergileri ve kendi dönemine ait borçları da toplayarak geçmişte yarım kalan tüm yatırımları tamamlamıştır" sözleriyle yazılan övünç dolu mektup dikkat çekiyor.
KÜTÜPHANEYE ASILACAK
Bergama Belediye Başkanı Mehmet Gönenç, orijinali Berlin'deki Pergamon Museum'da sergilenen taş tabletin alçı kopyasının kendisine Alman Arkeolog Prof. Dr. Felix tarafından gönderildiğini belirterek, "Bu kopyayı tercümesiyle birlikte ilçemizde saklayacağız. Yazıtın aslının Agora'da bir pazar yerinde ve o zamanki meclis alanında asılı olduğunu öğrendik. Biz de belediye binasındaki eski kütüphanede sergilemek istiyoruz" dedi.
ENKAZ DEVRALDIK
Türk siyasetinde ilk kez dönemin Başbakanı Bülent Ecevit tarafından sarf edilen, "Enkaz devraldık" sözlerinin tarihi kökenlerinin Bergama Krallığı'na kadar uzandığını gösteren bu yazıtın, çok değerli olduğunu belirten Gönenç, şöyle konuştu: "Bergama'da yıllardır kazı yapan Prof. Felix Pirsan, dönemin Bergama Kralı'nın, Kral I. Eumenes'e gönderdiği mektubun bir kopyasını orijinaline benzer olarak alçı tablet haline dönüştürerek gönderdi. Tercümesini yaptırdığımda ilginç bir gerçekle karşılaştım. Günümüzde de belediye başkanları, 'Bizden önceki başkanlar bize belediyeyi şu kadar borçlu bıraktı. Bu borcu kucağımızda bulduk' gibi sözler ediyor. Bergama tarihin ilk yazılı kültüründe bu borç edebiyatının kayıtlı olduğunu görmek şaşırtıcı. 2 bin yıldır her konumdaki yöneticiler bir sonraki yönetime devamlı olarak borç bırakarak çalışmalarını sürdürmüşler. Borç tarihi mirasımızmış."
Amerikalı Prof. Longenecker yazdı
Mektubun çevirisi "Lost Letters of Pergamum" (Bergama'nın kayıp mektupları) adlı kitaptan alındı. Kitabı 2003'te ABD'li Prof. Bruce Longenecker yazdı. Henüz Türkçe'ye çevrilemeyen kitabın içeriği Hıristiyanlık tarihi üzerine, Bergama ile ilgili bölümde özellikle Luka İncili ve St. Antipas'dan alıntılar yapılıyor. 'Luka' Latince 'aydınlık' anlamına gelir. Bir doktor olan Luka tarafından yazıldığı kabul edilir. Luka, İsa'nın havarilerinden değil, Aziz Pavlus'un şahsi doktorudur. Söz konusu mektupta bu bölümde yer alıyor.
İlkler şehri BERGAMA
* İlk parşömen (deriden kağıt yapımı)
* İlk Asya kütüphanesi (20 bin cilt)
* İlk büyük hastane (Asklepion)
* İlk telkinle tedavi (psikoterapi),
* İlk doğal tedavi (müzik, tiyatro, spor, güneş ve çamur ile)
* İlk farmakoloji (doğal ilaçlar)
* İlk afyon modeli ilaç
* İlk kent hijyeni (sağlık altyapısı)
* İlk tıp ve eczacılık simgesi (yılan)
* İlk mühendislik, U borusu yöntemi ile trigonometri
* İlk kent imar yasası
* İlk kent çarşı pazar yasası
* İlk komün devleti
* İlk grev ve toplu sözleşme. (MÖ 248'de l. Eumenes ücretli askerlere hakkını verdi)
* İlk 4 tiyatrolu kent, ilk en dik tiyatrolu kent
* İlk meslek sendikaları ve sendika konfedarasyonu
* İlk 3 dereceli öğretim (ilk, orta ve lise)
* İlk kazı müzesi (arkeoloji deposu, sonra müzeye dönüştürüldü)
* İlk ve en büyük sunak
* İlk ahşap sahneli tiyatro
* İlk Hıristiyan kilisesi
* İlk Batı Türkçesi grameri (Bergamalı Kadri Efendi'nin eseri)
* İlk işgali kıran kent (15 Haziran 1919)
* İlk festival yapan şehir (Bergama Kermesi 1937)