İzmir 2024 su raporu: Körfez alarm veriyor, su kıtlığı kapıda

TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, havzalarının ve su kaynaklarının durumu, içme suyu temini, su ve atıksu arıtma tesisleri, deniz suyu kalitesi gibi konularda güncel verilerin yer aldığı 'İzmir 2024 Su Raporu'nu açıkladı. Rapora göre; İzmir'de kişi başına düşen yıllık su miktarının bin metreküp civarında olduğu ve bu değerin su kıtlığı eşiğinde olan kentler arasında yer aldığı belirtildi. Türkiye ortalamasının da su stresi sınırında olduğuna dikkat çekilen raporda, önlem alınmazsa Türkiye'nin 5 yıl içinde 'su fakiri' sınıfına gireceği uyarısı yapıldı.

'YER ALTI SU SEVİYELERİ DÜŞMÜŞ DURUNMDA'
İzmir'in içme suyu kaynaklarının yüzde 61'ini yer altı sularından karşılandığı belirtilen raporda, "Küçük Menderes ve Gediz havzalarında su çekimi ve kirlenme nedeniyle yer altı su seviyeleri düşmüş durumda. Örneğin, Ödemiş Yolüstü köyünde yer altı su seviyesi 2005'te 63 metre iken 2023'te 111 metreye kadar geriledi. Gediz ve Küçük Menderes havzalarındaki yüzey ve yer altı su kütlelerinin büyük kısmı 'kötü' ya da 'zayıf' sınıfında. Tarım ilaçları, endüstriyel atıklar, jeotermal deşarjlar ve hayvancılık faaliyetleri bu havzaları tehdit eden başlıca kirlilik kaynakları olarak öne çıkıyor" ifadeleri yer aldı.

'GEDİZ HAVZASI'NDAKİ 96 YER ÜSTÜ SU KÜTLESİNİN TAMAMI RİSK ALTINDA'

İzmir'deki önemli su kaynaklarından biri olan Gediz Havzası'nın hem bölgenin hem de İzmir metropolünün su ihtiyacını karşıladığı ifade edilen raporda, "Havzadaki yer üstü su kütlelerinin baskı-etki analizleri ve kalite unsurları dikkate alınarak hazırlanan risk durumu haritasında ise havzada yer alan toplam 96 yer üstü su kütlesinin tamamının risk altında olduğu; bunlardan 33'ünün yüksek, 40'ının orta ve 23'ünün ise düşük risk grubunda yer aldığı tespit edilmişti. Gediz Havzası'nda yer altı suyu kütlelerinin miktar ve kaliteye dayalı risk durumlarına ilişkin değerlendirme sonucunda ise 76 yer altı su kütlesinin miktar bakımından 23'ünün potansiyel risk taşıdığı, 18'inin ise 6 doğrudan risk altında bulunduğu belirlenmiştir. Kalite açısından ise 21'i potansiyel risk altında, 35'i ise riskli durumda yer almaktadır" denildi.

'SON YILLARDA KOKU ŞİKAYETLERİ ARTTI'

İzmir Körfezi'nin durumu ve balık ölümlerinin ele alındığı raporda, "Son yıllarda koku şikayetleri arttı, aşırı alg üremesine bağlı olarak toplu balık ölümleri yaşandı. 2024 yılı yaz aylarında yaşanan balık ölümleri İzmir Körfezi'nin nasıl kritik bir eşikte olduğunun göstergesi oldu. Deniz suyundan alınan numunelerin analizi sonucu balık ölümlerinin, sudaki sıcaklık artışı, kirlilik ve oksijen seviyesinin yetersizliğinden kaynaklandığı tespit edildi. 2024 yılında İzmir Körfezi'ndeki 11 adet istasyona ait 'Escherichia coli' (koli basili) ve 'Intestinal enterokok' bakteri analiz değerlerine bakıldı. Kale Fener'inde şubat ve mart, Çakal Burnu'nda ocak, Göztepe Feneri'nde şubat, Bostanlı Feneri'nde şubat ve aralık aylarında, Karşıyaka İskele'de şubat, Bayraklı Turyağ önünde ağustos ayında, Meles Deresi'nde ocak ve aralık, Konak Piyer'de ocak ve eylül, İnciraltı'nda mart ayında 'Koli basili' olan sınır değerlerinin 1000 ve üzerine çıkarak aşıldığı belirtildi. Sınır değerin aşılmadığı noktalar ise Gündoğdu Meydanı ve Güzelbahçe oldu" ifadelerine yer verildi.

'RENKLİ ALP PATLAMALARI GÖZLENDİ'

Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü tarafından da bazı örnekleme ve analiz sonuçları kamuoyu ile paylaşıldığı ifade edilen raporda şu açıklamalara yer verildi: "Deniz suyu kalitesinin değerlendirilmesi için 13 istasyonda pH, çözünmüş oksijen, klorofil-a, bulanıklık, askıda katı madde, amonyum azotu, nitrat azotu, nitrit azotu, orto-fosfat fosforu ve reaktif silis analizleri yapılmıştır. Buna göre ağustos ayı ortalarından itibaren İzmir İç Körfez'de kırmızı ve yeşil renkli alp patlamalarının gözlendiği, Bayraklı kıyılarından limana kadar olan bölgede görülen yeşil alg patlamalarının balık ölümlerinin görüldüğü yerlerde tespit edildiği, kırmızı alg patlamalarının da İnciraltı-Mavişehir hattı doğusunda kalan alanda gözlendiği belirtilmiştir. Paylaşılan tüm veriler İzmir Körfezi'nin ekolojik durumunun kötü olduğunu göstermektedir. Yeterince arıtılmamış evsel ve endüstriyel atık sular, doğrudan deşarjlar, liman ve tersane faaliyetleri, dereler ve kanallarla taşınan kirleticiler önemli kirletici kaynaklardır. Körfezin sığ yapısı, akıntı rejimi, deniz suyu sıcaklığının artması kirleticilerin etkisini arttıran faktörlerdir."