Rahmet ve azizlik sıfatları verilen suyun en büyük hizmet ve hayır kabul edilmesinden dolayı Osmanlı döneminde Arpazlar ve Cihanoğulları ailesi başta olmak üzere birçok aile, kendileri ve sevdiği insanlar adına Aydın'da benzersiz çeşmeler inşa ettirdi. Aydın'da yapılan bu anıtsal çeşmeler, meydan çeşmeleri, köşebaşı çeşmeleri, sokak çeşmeleri ve duvar çeşmeleri, tarihi yapısı ve hikayeleriyle de insanları büyülüyor.
BULUŞMA NOKTASI
Yüzyıllardır insanoğluna hizmet eden bu çeşmelerden suyla birlikte adeta tarih akıyor. İlginç hikayelere sahip Aydın'daki bu çeşmelerin bazılarına türküler de yazıldı. Yazılan türkülerle bu çeşmeler her yaştan vatandaşın dilinde geleceğe taşınıyor. Temel bir ihtiyacı karşılamanın yanı sıra sesi ile ruhları tedavi eden şifa vasıtası çeşmeler, insanların buluşma noktası olarak unutulmaz hikayelerin de başlangıcı oldu. Tüm ülkede olduğu gibi Aydın'da da hayatın kendisi olan bu çeşmeleri yakından tanıyalım.
300 YILLIK KİTABEYE SAHİP KÜÇÜK ARIK ÇEŞMESİ
KARACASU ilçesinde yer alır. Küçük Arık Çeşmesi, 300 yıl önce inşa edildi. Küçük Arık, Karacasu'nun kitabe içeriği ile dikkati çeken en önemli çeşmelerinden birisi. Çeşme kitabesiyle bize dünmüş gibi geçmişi sunmaktadır. Hemen yanında bulunan iplik dövme taşı, çeşme başının sadece su için toplanılan bir merkez olmadığını, dokumacıların bu çeşme başında iplik yıkama, dövme gibi işleri yaptıklarını, çeşme başının hayli hareketli olduğunu düşündürmektedir.
BİZANS'IN İZLERİNİ TAŞIYAN SOĞUCAK ÇEŞMESİ
KUŞADASI'NIN Soğucak Mahallesi'nde yer alan çeşme benzersiz özellikleriyle dikkat çekiyor. Yalak kısmında devşirme olarak Bizans dönemi lahit betonlarak kullanılmıştır. Bu özelliği çeşmeyi diğer çeşmelerden ayırır. Lahitin ön bölümünde üç sıra kısmen korunmuş girlanddır. Arka bölümde çeşme ile bütünlük içerisinde kübik formlu su deposu yer almaktadır. Depo Horasan harçlı yığma kesme taşlardan yapılmış olup sağlam bir durumdadır. Osmanlı dönemine ait olan kim tarafından yapıldığı bilinmeyen bu çeşme hayır amaçlı olarak inşa edilmiştir
BULUŞMA NOKTASI EMİN KIZI AİŞE ÇEŞMESİ
KOÇARLI ilçesi Güdüşlü Mahallesi'nde 1798 yılında yapılan Emin Kızı Aişe Çeşmesi, hikayesi duyanları hüzne boğuyor. Aişe ismindeki genç kız vereme yakalanır ve kurtulamaz. Aişe kız, ölmeden önce değirmen deresindeki pınar suyunu kavaklı meydanına getirilip çeşme yaptırılmasını vasiyet eder. Vasiyeti yerine getirilir. O gün bu gündür Aişe Çeşmesi, kızlarla erkeklerin birbirilerine maniler söylendiği bir mekan olur. Hala kullanılan çeşme, türkülere de konu olan bir çeşme olarak tarihteki yerini alır"
YER DEĞİŞTİREN KARAKOL ÇEŞMESİ
KARAKOL çeşmesi, bir meydan çeşmesidir. Bu tarihi çeşme, Konya Selçuklu Sultanı Ruknettin Süleyman zamanında yapıldı. İkinci Kılınçaslan'ın oğlu olan Ruknettin Süleyman, bu çeşmeyi çarşı içine hayır amaçlı olarak inşa ettirdi. Bu çeşme de kentteki taşınan çeşmelerden biri. Geçmiş yıllarda yapıldığı yerden sökülerek taşındı. Köşk Belediyesi tarafından 1986 yılında restore edilen çeşme, günümüzde kullanılıyor.
AİLE BÜYÜDÜKÇE ÇOĞALAN ARPAZLAR BEY KONAĞI ÇEŞMESİ
18 ve 19'uncu yüzyıllarda dönemin tanınmış ailelerinden olan ve birçok yapıyı Aydın'a kazandıran Arpazlar ailesinden Hacı Hasan Bey, Arpazlar Konağı'nı yaptırdı. Nazilli ilçesi Esenköy Mahallesi'nde yer alan konak içerisine Hacı Hasan Bey, çeşme yaptırdı. Konakta ailesiyle birlikte yaşayan Hacı Hasan Bey, ailesi büyüdükçe bir olan çeşme sayısını da üçe çıkardı.
DEVECİLERİN NAMAZGAHI ILICABAŞI ÇEŞMESİ
EFELER ilçesindeki Ilıcabaşı Çeşmesi, Deveciler Çeşmesi olarak da anılır. 1930 yılında yapılan çeşme deve kervanlarının güzergahı üzerinde yer almasından dolayı Deveciler Çeşmesi ismi verildi. Deve kervanlarıyla geçen kişilerin çeşmeden su ihtiyacını karşıladıktan sonra namaz kılmalarına olanak sağlamak için çeşmenin arkasına namazgah yapılmıştır.
PADİŞAH TORUNUNDAN KALMA ATİKE HANIM ÇEŞMESİ
EFELER ilçesindeki Veysipaşa Mahallesi'nde Aydın Valiliği'nin kuzeyinde Topyatağı Mevkii yolu üzerinde bulunan sebilin hayır sahibi Atike Hanım, Osmanlı sultanlarından 2. Mustafa'nın torunudur. Atike Hanım babası gibi hayırsever birdir. Babasının izinden giderek adını verdiği çeşmesebili 1787 yılında inşa ettirmiştir. Günümüzde kullanılan çeşme, restore edilerek modernize edildi.
MEHMET KAVAS