İbrahim Hakkı Hazretleri Türbesi

OSMANLI Devleti'nin son demlerinde Anadolu'da yetişen en büyük alim, mutasavvıf ve Allah dostlarından Erzurumlu İbrahim Hakkı, 18 Mayıs 1703'te Erzurum'un Hasankale ilçesinde doğdu. İbrâhim Hakkı'nın "Hakîrullah" diye andığı ve "hilm ü hayâ madeni" olarak tanıttığı babası, Osman Efendi 1710'da hac niyetiyle yola çıkmışken Siirt'e yaklaşık 7 kilometre uzaklıktaki Tillo'ya uğramış, yörenin tanınmış mürşitlerinden İsmâil Fakîrullah'a intisap ederek buraya yerleşmiş, böylece yıllardır aradığı huzura burada kavuşmuştu. İbrâhim Hakkı, öğrenimini tamamladıktan sonra İsmâil Fakîrullah'ı ziyaret etmek üzere 1728-29'da Tillo'ya gitti, babasının hücresine yerleşerek tasavvufî hayata yöneldi.

ÖĞRENCİLER YETİŞTİRDİ
ŞEYHİNE hizmet edip onun feyzinden istifade etmeyi sürdürdü. 1734'te İsmâil Fakîrullah'ın vefatı üzerine Erzurum'a döndü. Daha önce babasının imamlık yaptığı Yukarı Habib Efendi Camisi'ne imam oldu. Ömer Hayyâm, Ferîdüddin Attâr, Sa'dî-i Şîrâzî, Nizâmî-i Arûzî gibi şairlerin şiirlerini topladığı, ayrıca kendisinin de iki manzumesinin yer aldığı Lübbü'l-kütüb adlı geniş hacimli bir eser hazırladı. İbrâhim Hakkı 1755'te resmî bir hizmet için İstanbul'a çağırılan Erzurum gümrükçüsü Mehmet Sun'ullah ile birlikte ikinci defa İstanbul'a gitti. O, ilkinden daha uzun sürdüğü anlaşılan bu ikinci ziyaret sırasında da kütüphane çalışmaları yapmış olmalıdır.

Nitekim Ma'rifetnâme'yi İstanbul dönüşünden kısa bir süre sonra Ağustos 1757'de tamamlaması, onun bu eserle ilgili olarak İstanbul'da yoğun bir hazırlık çalışması yaptığı kanaatini vermektedir. İbrâhim Hakkı, Hasankale'ye dönünce bir yandan Ma'rifetnâme'nin telifiyle meşgul olurken bir yandan da öğrenci yetiştirmeye başladı. Abdurrahman Gazi Dede Tekkesi'nin zâviyedârlığı III. Mustafa tarafından 1760 yılında yenilendi. İbrâhim Hakkı, tekkenin oldukça kısıtlı olan gelirini oğulları ile amcasının oğlu Yûsuf Nedim arasında paylaştırdı. Bu arada önemli eserlerinden İrfâniyye'yi (Mecmûatü'l-irfâniyye) tamamladı.