ALİ SOYDEMİR (BOZDOĞAN)
Madran Dağlarının doğu yamaçlarına yaslanan, doğal yaşantısı, zengin ormanları, verimli toprakları ile uzun ve sağlıklı yaşamın, özellikle de son derece lezzetli kaynak sularının kenti Bozdoğan'dayız...
Bozdoğan'ın Anadolu'nun batıdaki cenneti Aydın'ın en güzel ilçeleri arasında olduğunu gezince görebiliyorsunuz. İnsanı cezbeden eşsiz ve bakir doğası ile Madran dağlarının eteklerindeki insanların neden uzun ve sağlıklı yaşadığını anlamamak mümkün değil. Her zaman güleryüzü, makam kapısı herkese açık olduğunu bildiğimiz iki dönemdir ilçede Belediye Başkanlığı görevini yürüten Salim Tümer Apaydın, Bozdoğan'ın zenginliğini yaşamayanın bilemeyeceğini ifade ediyor. Tümer Apaydın'ın deyişiyle, "Uzun ömürlü insanların huzurlu yaşadığı topraklar" sözlerini hakediyor.
NASIL GİDİLİR?
Bozgoğan, Ege Bölgesinde İzmir'e 205 km, Aydın'a 70 km, Denizli'ye 100 km ve Nazilli'ye de 25 km mesafede. Ayrıca Muğla'ya da Yatağan üzerinden bağlantılı olan ilçe Muğla'ya 82 km mesafede. Eşsiz doğa manzaralı bu yol size virajlı olduğu kadar da eğlenceli bir yolculuk sunuyor. Yol boyunca sık aralıklarla rastladığınız çeşmelerden de lezzetli sulardan içerek ferahlayabilir, yorgunluğunuzu, asırlık çam ve meşe ağaçlarının koyu gölgelerinde atabilirsiniz.
BOZDOĞAN'IN TARİHİ...
Bozdoğan, Ege Bölgesinin en yüksek dağlarından Madran Baba (1792 m) ve Karıncalı (1699 m) dağları ilçe sınırları içerisinde yer almaktadır. İlçe, Büyük Menderes Nehrinin güneyden aldığı, Akçay isimli büyük bir kolun geçtiği, güney-kuzey istikametinde uzanan geniş ve düz ova halindeki kısmı üzerinde ve 1792 rakımlı Madran Baba dağının eteklerinde kurulmuş. M.S 13. y.y'da Bozdoğan Türkleri tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir. 14.y.y 'da "Aydınoğulları" beyliğinin ileri kasabaları arasında sayılmaktadır. 800 yıllık uzun bir ömre sahip bulunan Bozdoğan, Tanzimat'tan sonra yapılan idari teşkilatta kaza olmuştur.
Bozdoğan tarihi eserler bakımından zengin sayılı ilçe sınırları içerisinde yapılan kazılarda, yazılı tarih öncesine dair birçok eser ortaya çıkarılmıştır. Kavaklı köyü yakınlarında, Arya devletinin şehri, Yazıkent ve Koyuncular köyü yakınındaki Neopolis şehri bulunduğu anlaşılmıştır.
Bozdoğan'daki Roma,Bizans ve Yunan kültürlerinin izlerini taşıyan kalıntılardan Körteke kalesinin (Körteke köyündeki) Romalılar çağından kaldığı, Örtülü ve Konaklı köylerindeki sarnıçlar ve kemer köprüsünün Selçukluların izlerini taşıdığı görülmektedir.
Ayrıca büyük bölümü Osmanlılara ait bulunan eserler arasında Çarşı Camii, Pabuşçuoğlu Camii, Baltacıoğlu Camii, Hıdırbaba Camii ve Akçay üzerinde tarihi bir öneme sahip olan mermer köprü ile kasaba yakınlarındaki muhtelif höyükleri de sayabiliriz. Çarşı yanındaki küçük bir mezarda Bozdoğan Voyvoda Beyi Ali Bey ve karısının mezarlarıyla, Madran Dağı'ndaki bir tepede Hıdır Baba ve Okçu Kumandan'ın mezarları da vardır.
NELER GÖRECEKSİNİZ?
İlçe, merkezde 10 bin olmak üzere 44 köyü ile birlikte 40 bine ulaşan nüfusunun büyük bölümünün tarımla uğraş verdiği, geleceğini tarım ürünleri, doğal yaşantısı, eğitim kurumları ve Bozdoğan'ı Bozdoğan yapan Bozdoğan Belediyesi Madran Memba Suyu özdeşleşmiş... Madran Memba Suyu, Madran Gazozu, Camız Kaymaklı Bozdoğan Pidesi, Keçi Kılı, Leylekleri, Zeytini, Mısırı, Cevizi, Bozdoğan Sarısı isimli patatesi ve Bozdoğan Biberi ile söz sahibi olan ender ilçelerden birisi. Aydın'ın en refah ilçeleri arasında yer alan Bozdoğan, işsizlik ve eğitim sorununu, adeta sudan çıkarmayı başaran bir ilçe. Geçtiğimiz günlerde de Bozdoğan Belediyesi Madran Memba Suyu Dolum Tesisi 40. yılını kutlamış. Sağlıklı sularından sonra tarımsal, kültürelve tarihi birçok değeri ile birlikte ön plana çıkan Bozdoğan, geniş Akçay Havzasında yer alan ve ilçe merkezine uzaklıkları 60 kilometreyi bulan orman köyleri, Cumhuriyet tarihinin ilk barajları arasında yer alan Kemer Barajı alabalık üretimi ile eşsiz bir yer. Tarımda olduğu kadar hayvancılık sektöründe de besili küçük ve büyükbaş hayvanları ile dikkat çeken ilçe kırmızı et üretiminde önemli yer teşkil ediyor.
BİBER VE PATATESİ ÜNLÜ
Bozdoğan'ın en önemli ürünleri arasında yer alan Bozdoğan Sarı Patatesi olarak bilinen patates türü, yılda 2 kez hasat ediliyor. Pastımalara ve yemeklere özel tat veren Bozdoğan Biberi de zgeçilmezleri arasında. Bozdoğan Sarı Patatesi, bin dekarlık bir alanda ortalama bin 500 üretici tarafından yetiştiriliyor. Madran Dağlarının eteklerindeki arazilerde tamamen organik olarak yetiştirilen ve yine dağların dünyaca ünlü doğal su kaynakları ile sulanan Bozdoğan Biberi öğütülerek toz haline getirildikten sonra Türkiye ve dünya pazarına gönderiliyor. Türkiye dışında Afganistan başta olmak üzere birçok Arap ve Avrupa ülkesinde ilk tercihler arasında yer alan Bozdoğan Toz Biberi her mutfakta olduğu gibi Pastırma ve sucukların hammaddesi olarak Kayserili pastırmacılardan ilgi görüyor.
NELER YENİR?
Bozdoğan'ın en önemli lezzetleri arasında odun ateşinde pişen pidesinin olduğunu görüyoruz. Pide genel olarak tüm Türkiye'de yenilen bir yemek olmasına rağmen, Bozdoğan pidesinin en önemli özelliği etinin kalitesi ve yumuşak hamurudur. Ayrıca üzerine konulan manda kaymağı da lezzetine lezzet katmaktadır. Geçtiğimiz yıllarda basında yapılan bazı araştırmalarda Türkiye çapında en iyi pideciler sıralamasında Bozdoğan'dan da pide ustaları ilk beşe girmişler ve bölgeye gelen ziyaretçilerin mutlak uğrak yeri olmuşlardır.
En meşhur pideci ise Ahmet Usta, Ahmet usta Mikado ismiyle hizmet verdiği işyerinde yerel lezzetlerin yanısıra meşhur pide çeşitleri ile ilçe halkının yanısıra çok uzaklardan gelen konuklarına da hizmet veriyor. Odun ateşinde pişirilen kıymalı, peynirli, tahinli ve pastırmalı pidelerden mutlak tadın ve siparişinizi ise hünerli ustaların ellerine bırakmanızı tavsiye ederim. Ayrıca alabalık, yayın balığı, kuyu tandır ve kuzu çevirme yapan çok sayıda mekanda ailenizle birliktev rahatça bu lezzetlerden tadabilirsiniz.
ALABALIKTA İDDİALI
İlçe sınırları içerisinde yer alan Kemer Baraj Gölü ve Akçay Nehri, kültür alabalık yetiştiriciliği için uygun bir ortam oluşturmaktadır. Baraj gölünde özel sektöre ait kafesler içinde yetiştirilen alabalıklar taze, soğutulmuş veya işlenmiş olarak iç ve dış pazarlara sunuluyor. Ayrıca Akçay Nehri üzerinde Alabalık yetiştiriciliği yapan işletmeler etrafında oluşturulan piknik alanları her mevsimde ziyaretçi eksik olmuyor. İlçede halen 3 adet alabalık yetiştiriciliği, 1 adet de alabalık işlemesi yapan tesis mevcut. İlçe kaymakamlığı ve belediyesi, alabalık üretimini duyurmak ve bu lezzeti tattırmak için her yıl alabalık hasat şenliği dzüenleyerek onbinlerce kişiye pişmş alabalık ikramında da bulunuyor.
Başkandan davet var
İlçede 2 dönemdir belediye Başkanlığı görevini yürüten Salim Tümer Apaydın'ı makamında ziyaret ediyoruz. Kapısı her zaman açık olan Başkan Apaydın, koltuğunda pek fazla oturamadığını, genelde 44 köyü ile geniş bir alana yayılan ilçesindeki sorunlarla uğraştığını ifade ediyor. Büyükşehir yasası ile yeni bir vizyon kazanan ilçesinin, artık köyleri ile iyice bütünleştiğini ifade eden Apaydın, "Bozdoğan, huzurlu, sağlıklı ve uzun yaşayan insanların memleketi. Biz de belediye olarak bu ortamı korumaya bizden sonrakilere daha iyi şartlarda bırakmaya kararlıyız. Bu nedenle durup dinlenmeden çalışmak zorundayız. Benden sonra göreve gelecek olanlara dah iyi bir ortam sunmak zorundayım. Yaşanacak en güzel yerler arasınd ayer alan ilçemize herkesi bekliyoruz. Doğada huzur arııyorsanız mutlaka Bozdoğan'a bekleriz." Başkan Apaydın'a ve Bozdoğan'a hizmet eden herkese sonsuz teşekkürlerimizi sunarak bu eşsiz cennetten ayrılmak zorunda kaldığımız için açıkçası üzgünüz...
