İzmir’in ortasında Harmandalı bombası

Türkiye'nin üçüncü büyük şehri İzmir'in kanayan yarası haline gelen çöp depolama alanı sıkıntısı 25 yıldır sürüyor. Türkiye'nin birçok kenti bu sorunu çözmekle kalmayıp, çöp atıklarından milyonlarca kilowat saat elektrik enerjisi bile üretirken, İzmir Büyükşehir Belediyesi yıllardır Avrupa standartlarında bir çöp depolama alanı için yer bulamadı. Çiğli'deki harmandalı katı atık depolama alanından Evka 5, İzkent ve Egekent mahallelerine kadar ulaşan pis kokuya yol açan ve en tehlikelisi de patlamaya hazır bir bomba haline gelen çöplük, İzmir'in kaderi oldu. Özellikle yaz aylarında yaşanan yangınlar sızan metan gazıyla birlikte bu riski daha çok arttıracak boyutlara ulaştı. Çeşitli çevreler tarafından çöplükteki patlama riskinin arttığına dikkat çekilirken enerji kaybına da neden olduğu belirtildi.

BELGESEL BİLE ÇEKTİLER

1992 yılında kurulan Harmandalı çöp depolama alanında atıklar 25 yıldır vahşi depolama yöntemiyle sıkıştırılıyor. Patlama riskinin yanında, çöplükten çevreye yayılan koku nedeniyle bölge halkı yıllardır sıkıntı yaşıyor. Seslerini duyurmak için bugüne kadar yol kapatan, eylem yapan, belediye başkanlarıyla görüşen çevre sakinleri, tüm çabalarına rağmen bir sonuç elde edemedi. Çöplüğe farkındalık yaratmak için Harmandalı Kültür Derneği tarafından "Çöpten Bir Hayat" isimli belgeseller bile çekildi. Çekilen belgesel de bugüne kadar sonuç getirmedi. Harmandalılar son çare olarak sosyal paylaşım sitesi Facebook'ta 'harmandalı çöplüğü kaldırılsın' isimli bir sayfa açarak mücadelelerini sürdürüyor.

ÜMRANİYE FACİASI

Harmandalı'da sıkıştırılan çöplerin üzeri iş makinesi yardımıyla toprakla örtülüp kapatılıyor. Yıllardır biriken çöpler nedeniyle iş makineleri ve kamyonlar, dağları andıran çöp yığınlarının üzerinde çalışıyor. Patlama riski yaratan vahşi depolama yöntemi çevredeki yerleşim yerlerini ve çöplükte çalışan yüzlerce işçiyi de tehdit ediyor. Harmandalı'da metan gazı patlaması riskinin her geçen gün arttığı ifade edilirken bu durum akıllara 1993'te İstanbul Ümraniye'deki Hekimbaşı Çöplüğü'nde meydana gelen 27 kişinin öldüğü, 12 kişinin de kaybolduğu faciayı getiriyor. İzmir'in dört bir yanından, çöp sularını döke saça gidip gelen çöp kamyonları da çevre sakinlerini canından bezdiriyor. Her gün yüzlerce çöp kamyonu, Çiğli sokaklarında ilerleyerek çöp depolama alanına ulaşıyor. Evsel ve tıbbi atıkların depolandığı çöp dağından sızan zehirli sular, derelere oluk oluk akıyor. Derelerden çevredeki bağ ve bahçelere oradan da körfeze akan çöp suları, doğayı ve insan sağlığını tehdit ediyor.

'BİR AN EVVEL TAŞINMASI GEREKİYOR'
İzmir'in eski belediye başkanlarından, çevre ve şehircilik uzmanlarına kadar farklı kesimler, Harmandalı çöp depolama alanının taşınması gerektiği ortak görüşte buluştu.

'ATIK YÖNETİM PLANI YOK'

Çevre ve Şehircilik İzmir İl Müdürü Selahattin Varan, "İzmir'de oluşan atıkların ne şekilde yönetileceği, bir atık yönetim planı maalesef yok.
İzmir'de ivedilikle yeni bölgesel çözüm üretilmesi, belirli bölgelerde kentin kuzey, güney ve batısına hitap edecek bertaraf tesislerinin hayata geçirilmesi gerekiyor. Artık bu projenin ömrü doldu. Uzatmanın uzatması kullanılıyor. Ortaya çıkan manzara ise İzmir'e yakışmıyor. Gelişen dünyada atıkların gübreden elektrik enerjisine kadar pek çok şekilde dönüştürülerek faydalı hale getirildiğini görüyoruz. İzmir'de de böyle bir tesis görmek istiyoruz. Hiçbir işlem yapmadan çöplerin doğaya bırakılması farklı risklere neden olabilir. Yer altı sularına karışır ve metan gazı kontrol altına alınmazsa Ümraniye'de yaşandığı gibi patlamalara neden olur" dedi.

'HERKES KATKI VERMELİ'

Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Helil Kınay, "İzmir'in çöp sorunu kronik hale geldi. Bu sadece Harmandalı'nın değil tüm İzmir'in sorunu. Hem merkezi idarenin hem yerel yönetimlerin hem meslek odalarının ve bilim insanlarının bu sürece ortak katkı vererek kent bilinciyle bu sorunun çözülmesi gerekiyor. Harmandalı çöplüğünün bir an önce taşınması gerekiyor. Büyükşehir Belediyesi, yeni entegre bertaraf tesisi konusunda yer seçimi noktasındaki sorunları çözebilmiş değil. Bu sorun çözülmeden Harmandalı'nın kapatılması mümkün görünmüyor. Bu nedenle herkesin el birliğiyle bu sürece katkı vermesi lazım. Depolama sahaları bizim onayladığımız bir yöntem değil. Çok değerli bir malzeme olan çöpün içindeki ekonomik değeri olan tüm malzemelerin kullanılması gerekiyor" diye konuştu.

'BAŞKANLAR BULUŞSUN'

İzmir Büyükşehir Belediyesi eski Başkanı Burhan Özfatura, "Herkes çöpün yok edilmesini istiyor ama hiçbir ilçe kendi sahasında çöplük istemiyor. Sorun oradan çıkıyor. Bir an önce yer sorununun çözülmesi lazım. Benim döneminde Yeşilyurt ve Mavişehir'de çöplük vardı onları kaldırdık.
Bütün belediye başkanları bir araya gelerek yer konusunu çözmeli" dedi.

'DOĞA İNTİKAMINI ALIYOR'

İzmir Büyükşehir Belediyesi eski Başkanı Yüksel Çakmur, "Harmandalı'da aç gözlü olduk. Doğaya, sağlığa önem vermez olduk. Doğa bizden intikamını alıyor. Yolların tıkalı olduğu zamanlarda bir yol bulmak akılcılıktır. İnsanlar sıkıntı çekiyor. Tehlikeler oluyor. Bu durumda bir yol bulan akıllanmış insandır. Hiç zaman kaybetmeden böyle bir çözümün ivedilikle bilimselliği ön plana alarak yürütülmesinde fayda görüyorum.
Bu işi siyasetten kurtarmak lazım. Çünkü bilimsel bir alan. Akılcı olmak ve bin an önce sağduyu ile sorunu çözmek gerek" diye konuştu.

'MAMAK VE SİNCAN ÖRNEĞİ '

Karşıyaka Dernekler Federasyonu Genel Başkanı Mehmet Yıldırım, "Karşıyakalılar olarak artık biz çöp yığınlarından bıktık. Kokusu bize kadar geliyor. Harmandalı'da sağlıklı bir sistem yok. Her dakika bir tehlike var. 1992 yılında bu çöp depolama alanı yapılırken 'Bir kamyon çöp bir kamyon toprak. Bir karış çöp göremeyeceksiniz' diye vaat ettiler. Ancak öyle olmadı. Şu anda vahşi depolama yapılıyor. Halbuki Mamak ve Sincan'da olduğu gibi çöpteki metan gazından elektrik enerjisi üreten bertaraf tesisleri yapılabilir" diye konuştu.

'MUHTARLAR TEPKİ GÖSTERMELİ'
Ulukent Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Mehmet Yıldız , "Çöp depolama alanı olarak doğayı ve temiz su havzalarını kirletmeden Çiğli Sasalı'daki çamur çürütme tesislerinin yakınındaki alanların kullanılabileceğini düşünüyorum. Sabahları erken vakitte ve akşam gün ağarımından sonra yaklaşık 20 kilometre çapında bir alanı etkileyen müthiş koku bizi tedirgin etmeye başladı. Ümraniye'deki facia malesef akıllarımızdan çıkmıyor. Biz acilen bu depolama alanının kaldırılmasını istiyoruz. Bölgedeki muhtarlar ne yazık ki konuşmaktan imtina ediyor. Biz ise halk olarak bu sorunun çözümünü bekliyoruz" dedi