Kovid-19 peşimizi bırakmamakta kararlı görünüyor. Görmediğimiz bir düşmandan köşe bucak kaçıyoruz. Bizi yakalarsa da, yüksek bir bağışıklık ile ona cevap vermek istiyoruz. Bu hafta Kovid-19 mücadelemizde vücudumuz için önemli bir mineral çinkoyu ele aldık. Çinko insanlar, hayvanlar ve bitkiler için gerekli bir eser elementtir. Erişkin vücudu yaklaşık 2-3 gram çinko içerir. Çinko organlarda, dokularda, kemiklerde, sıvılarda ve hücrelerde kısacası vücudun her bölümünde bulunur. Herkesin çinkoya gereksinimi vardır. Çocuklar büyümek için, erişkinler sağlık için çinkoya gereksinim duyarlar. Büyüyen bebekler, çocuklar ve ergenler, gebe kadınlar ve emziren anneler, atletler, vejetaryenler ve yaşlılar sıklıkla daha fazla çinkoya gereksinim duyarlar. Gebelikte, hücreleri hızlı bölünen fetüsün büyümesi için çinko özellikle önemlidir.
HER YAŞIN İHTİYACI
Çinko ayrıca konjenital anomalilerden ve erken doğumdan korunmaya da yardım eder. Bebeklerde, çocuklarda ve gençlerde boy uzaması, ağırlık artışı ve kemik gelişimi için yaşamsaldır. Kısırlığın tedavisinde etkin rol oynar. Erkeklerde prostat bezini enfeksiyonlardan korur, sperm sayısını ve kalitesini etkiler. Kadınlarda menstrüel sorunların tedavisine yardım eder. Göz sağlığı için de önemlidir. Yaş ile birlikte retinada çinko azalır; bu durum, kısmi veya tam görme kaybına yol açan yaşa bağlı maküla dejenerasyonu gelişiminde rol oynar. Bunun yanı sıra sindirim sisteminin düzenli çalışması için gereklidir.
EN GÜÇLÜ ETKİ ONDA
Tüm vitamin ve mineraller içinde, immün sistemimiz üzerine en güçlü etkiyi belki de çinko gösterir. Vücudumuzda çinko düzeyleri düşük olduğunda, bağışıklık sisteminin anahtarı T-hücrelerinin azalmasına ve güçsüzleşmesine neden olur. Bu durumda T-hücreleri bazı enfeksiyonları tanıyamaz ve savaşamaz. Çinko, soğuk algınlığı süresi ve şiddetini de azaltabilir. Bir araştırmada Kovid 19'un akciğerlerde neden olduğu zatürreye karşı, çinkonun potansiyel koruyucu bir mikro bileşen olduğu gözlemlenmiştir. Önemli bir çinko kaynağı olan yeşil mercimek ve baklagillerde bulunan lektin proteininin de SARS-CoV virüsünü inhibe edebildiği tespit edilmiştir.
ÇİNKONUN SARS-COV-2
enfeksiyonundaki yararlı rolünün pandemik hastalık yükünü azaltmak için yararlı olabileceği düşünülmektedir. Bu etkilerine rağmen 2004'te yapılan bir çalışmada dünya nüfusunun yüzde 20'sinin çinkodan fakir beslendiği anlaşılmıştır
AŞIRI MİKTARDA TÜKETİLİRSE
● Bakır, kalsiyum, demir gibi minerallerin emiliminde azalma
● Ağızda metalik tat
● Diyare, bulantı, kusma
● Kramplar oluşabilir
ÇİNKO EKSİKLİĞİ NELERE YOL AÇAR?
● Büyüme geriliği
● İştah ve tat alımında kayıp
● Cilt problemleri (dermatit, akne, kuruma...vb.)
● Tırnaklarda benekler
● Saç kaybı, ince ve cansız görünümlü, erken beyazlayan saçlar
● Gözlerin karanlığa uyumunda azalma
● Sinir ve sindirim sistemi bozuklukları
● Öğrenmede problemler
● Folik asit emiliminde azalma
● Enfeksiyonlara karşı dirençte azalma
● Yara iyileşmesinde gecikme
GÜNDE 8-11 MG YETERLİ
Başlıca çinko kaynağı kırmızı et, kümes hayvanları, balık ve deniz ürünleri, tam tahıllar ve süt ürünleridir. Günlük alınması gereken miktar yetişkinlerde 8-11 mg/gün'dür. Besin takviyesi olarak alacaksanız dozuna dikkat etmeniz oldukça önemlidir.
BESİNLERİN 100 GRAMINDAKİ ÇİNKO MİKTARI
■ Bal kabağı ..... 7.5 mg
■ Badem ......... 3.1 mg
■ Zencefil kökü 6.8 mg
■ Ceviz ............... 3 mg
■ Kuru bezelye .4.2 mg
■ Fındık ........... 2.4 mg
■ Tam buğday .. 3.2 mg
■ Turp ............. 1.2 mg
■ Çavdar .......... 3.2 mg
■ Yumurta ....... 1.1 mg
■ Yulaf ............. 3.2 mg
■ Kabak çekirdeği ....10.4 mg
■ Dana eti 4 ........ .7 mg
■ Kırmızı mercimek ...3.6 mg
■ Pırasa ............ 3.5 mg
BESLENME VE DİYET UZMANI MEHLİKA ÖKTEM
