Bizim için Cengiz Aytmatov demek, 'Selvi Boylum, Al Yazmalım' demek, ya da o ünlü öykü/filmdeki unutulmaz söz olan 'Sevgi, emektir'i yazan kalem demek. O aslında Kırgız kültürünü, Sovyet edebiyatının başlıca motiflerinden biri haline getirerek evrenselleştiren sıra dışı bir yazar; romanlarının birçoğunun senaryolarını kaleme alan usta bir sinemacı.
Kırgız ailelerinin, efsanelerin gölgesindeki gündelik yaşamlarından kesitler sunan, kopamadıkları geleneklerin Sovyet rejimiyle çelişkilerini aktaran yapıtlarının orta yerine sımsıcak aşk öyküleri konduran Aytmatov'un romanları birçok sinemacının da esin kaynağıdır.
Andrey Konçalovski'nin yönettiği 'İlk Öğretmen/Pervyy Uchitel' 1966 yılında Venedik Film Festivali'nde yarışmış ve Natalya Arınbasarova'ya "Altınay" rolüyle En İyi Kadın Oyuncu dalında Volpi Kupası'nı kazandırmıştır. Kırsal kesimde eğitim sorunsalına şiirsel bir aşk öyküsü fonunda değinen 'İlk Öğretmen' çoktandır bir Hollywood yönetmeni olan Konçalovski'yi dünya sinemasına tanıtan ilk film olmuştur.
Ünlü Kırgız yönetmen Tolomuş Okeyev'in ilk filmi 'Çocukluğumuzun Gökyüzü/Nebo Nashego Detstya' (1966) kırsalda yaşayan ve bütün çocukları kente göçmüş yaşlı bir at bakıcısının, son oğlunu dağlarda tutma ve ona at çobanlığını öğretme gayretini anlatan hüzünlü bir hikayedir. Bolotbek Shamshiyev'in 'Beyaz Gemi/Belyy Parokhod-Ak Kame' (1976) ve Bakyt Karagulov'un 'Boranlı İstasyonu/Boranly Beket' (1996) filmleri Aytmatov dünyasını beyazperdeye taşıyan en iyi örnekler arasındadır.
Bolotbek Shamshiyev'in yönettiği 'Fujiyama'ya Çıkış/Voskhozhdeniye Na Fudziyamu' (1988) başarılı bir başka Cengiz Aytmatov uyarlamasıdır. Khodzakuli Narliev'in 'Mankurt' (1990) adlı filminde Tarık Tarcan'ı izlemek ayrı bir keyiftir.
Deneyimli yönetmen Ardak Amirkulov'un yönetmenliğini yaptığı, yazarın ünlü kısa romanını yeniden beyazperdeye taşıyan 'Elveda Gülsarı/Proshai Gulsary' (2008) imanlı bir Kazak komünistin, aslında özgürlüğü ve idealizmi simgeleyen atına karşı duyduğu sevgiyi melankolik bir şekilde anlatır. Her biri otantik Kırgız yapımları olmanın yanı sıra uluslararası festivallerde yarışmış, ödüller kazanmış, dünya çapında gösterilmiş ve çok olumlu eleştiriler almış filmlerdir.
VE SELVİ BOYLUM
Cengiz Aytmatov'un roman/öykülerinden yapılan uyarlamalar içinde 'Selvi Boylum, Al Yazmalım' filminin Türk Sineması için ayrı bir yeri vardır. Köylü kızı Asya ile kamyon şoförü İlyas'ın aşklarını anlatan filmde sinemamızın sultanı Türkan Şoray ve Kadir İnanır başrolleri paylaşır. Filmin yönetmeni ise Yeşilçam'ın ustası Atıf Yılmaz'dır. "Sevgi, emektir" sözü ile belleklere yerleşen 'Selvi Boylum, Al Yazmalım' daha birçok nesli etkilemeye devam edecektir.
Kısaca tanıtmaya çalıştığım bu filmler birer Aytmatov uyarlaması olmanın yanı sıra Sovyet, Kırgız ve Türk sinemalarının da unutulmaz yapımları arasındadır. Küçükçekmece Belediyesi'nin düzenlediği "Cengiz Aytmatov Sinema Haftası" 19-22 Şubat tarihleri arasında. Umarım, "Bozkırın Ozanı Aytmatov"un filmleri İzmir'e de uğrar.
Haftanın Filmi
'Sinyora Enrica ile İtalyan Olmak'
Yıllar önce kendisini terk eden kocasından sonra hiç bir erkeği kapısından bile içeri sokmayan Sinyora Enrica, evindeki boş odaları sadece kız öğrencilere kiralamaktadır. Yıllarca bozmadığı bu kuralı, bir yanlış anlama sonucunda evine gelen Türk öğrenci Ekin için bozar. Önceleri evinin kapılarını bu yabancıya açmak istemeyen Sinyora Enrica, daha sonra yıllarca kilitli tuttuğu kalbini de bu Türk gencine açar. Filmde İtalyan efsane Claudia Cardinale'in yanı sıra İsmail Hacıoğlu ve Fahriye Evcen rol alıyor.