KA.DER ve Şirin Tekeli

On sekiz yıl olmuş KA.DER kurulalı. Kadınların eşit temsil edilmediği bir demokrasinin olmayacağı gerçeğinden yola çıkarak, "Kadınları siyasete hazırlamak ve bu konuda kamuoyu oluşturmak" için, çeşitli meslek grubundan kadınlar bir araya gelmiştik. Kadınlar Meclis'te yoktu. Sayıları bir elin parmakları kadardı neredeyse. Ve istenmiyorlardı. Kadınlar da kendilerine kapalı olan alana girmeye cesaret edemiyorlardı. En büyük engel kendileri ve yakın çevreleriydi.

Bugün KA.DER sayesinde kadınlar bu engelleri aştılar. Kendilerini geliştirdiler. Adaylıklarını ilan ettiler. Şimdiki engel erkekler. Siyasi partilerin erek egemen yapısı, kadınlara kapıları açmamakta direniyor ve erkekler de kendilerine ait oldukları düşündükleri koltukları kadınlara bırakmak istemiyorlar. Bunu da aşacağız elbette. KA.DER'in kampanyalı ve etkinlikleri yine önemli rol oynayacak. İyi ki kurmuşuz KA.DER'i. İyi ki KA.DER var. Pek çok kadının emeği var KA.DER'in kuruluşunda. Ama kurucu başkan Şirin Tekeli'nin yeri bambaşka...

Birikim Dergisi'nde çok güzel anlatır kadın hareketinin her aşamasını ve nasıl "feminist" olunduğunu. Bir avuç akademisyen kadın, kadın sorunlarını tarışmaya, 1970'lerin sonlarında başlamışlardı. Bunda, BM'nin 1975'te ilan ettiği kadın on yılının yol açtığı duyarlılığın ve Avrupa'da yükselen "kadınların kurtuluşu hare"nin payı vardı elbette.

YAZKO DÖNEMİ

Bu aşabir yazar ve çevirmenler koolan Yazko'nun da önemli bir itici rolü var. YÖK'ün kabulüyle üniversiteden ayrılanların buluştuğu bir yer burası. Askeri yönetimin siyaseti yasakığı bir dönemde, siyaset yapmanın dolaylı bir yolu olarak, o yıllara kadar politik gündemin ön sıralarına çıkamamış konular da tartışılıyor. Şirin Tekeli, "kadın, cinsellik, aydın, birey" gibi önemli kotoplantılarda gündeme getiriyor. En çok ilgi çeken de "kadın sorunları" oluyor. Bunun üzerine Yazko, Tekeli'ye doğrudan kadın okura seslenecek bir yayın hazırlamayı öneriyor. O dönemlerde Kadınca Dergisi var. Ama ondan daha farklı, daha feminist bir dergi yapılmak isteniyor.

Çalışmalar yapılırken 1982 Nisan'ında Fransız feminist Giselle Halimi İstanbul'a geliyor ve bir kadın sorunları sempozyudüzenleniyor. Tekeli'ye göre bu sempozyumla, "Kadınların sorunlarına kendi gözleriyle, kendi bakış açıından bakmaları demek olan feminizmin kamuoyu önünde dillendirilmesi ve savunulması" gerçekleşiyor.

FEMİNİZME GİDEN YOL

İkinci önemli gelişme, feminist yayın kolektifi içinde olmak isteyen kadınların sayısının giderek artması. Yazko kanalından yayın yapma progerçekleşmemesine rağmen, "küçük" ve "büyük" gruplar adını alan, bir yandan bilinç yükseltmesi, bir yandan da başka bir yayına yönelik hazırlık çalışması yapan gruplar dağılmıyor ve toplantı/tartışmalar sürüyor. Bu toplantıların yapıldığı dönemde, Türksıkıyönetim altında olduğu, her türlü siyasi topının yasaklandığını hatırlayalım. Şirin Tekeli, "Bugünden geri dönüp baktığımda, yaptığımızın hayli cüretkar bir iş olduğudüşünüyorum. Çünkü, toplantıların gündeminde sive sol siyaset vardı" diyor.

Marksist ve farklı gruplardan gelen bu kadınlar, ilk defa, daha önceki siyasi deneyimlerinin kadın bakış açısından eleştirisini yapmaya ve kadınların özgül ezişinden söz etmenin yakın geçmişte nasıl bastırıldığını keşfetmeye başlıyor.

Sonrasını şöyle özetliyor Şirin Tekeli: "Böylece bu dönemde, eskiyle ve çoğubenimsediği Marksizm'le sancılı bir hesaplaşma deneyimi yaşayarak ve her şeyden önemlisi, kendi günük yaşam deneyimlerimizi enine boyuna irdeleyerek, Türkiye'de cinsiyetçilik, erkek egemen topkavramlarının geçerliliğini saptadık ve yavaş yavaş feminist olduk."

İyi ki olduk.