2009 yılı küresel krizin gölgesinde geride kalmak üzere. Açık denizlerde fırtınaya yakalanmış ve azgın dalgalar arasında kalmış gemide gibiydik. Gemi epey su aldı, boğulanlar oldu, kurtarılanlar da. Merkez bankalarının uyguladığı para politikaları ve maliye politikaları çerçevesinde hükümetlerin aldığı önlemler gemiyi biraz azgın dalgalardan kurtardı gibi.
Şubat ayında dip yaptıktan sonra yukarı yönlü bir trend başlamıştı. Belli bir momentumla küresel ekonomiler durgunluktan kurtulmaya çalıştı. Birçok ülke için durgunluğun bittiğini bazı makro ekonomik parametreleri değerlendirerek söyleyebiliyoruz. Özellikle büyüme rakamları negatif seviyelerden pozitife dönmüş görünüyor.
SİHİRLİ FORMÜL
Son açıklanan birkaç veriye göz atalım...
* 12 AB ülkesinin dahil olduğu Euro Bölgesi artık durgunluktan çıkmış görünüyor. Temmuz-Ağustos-Eylül döneminde Euro Bölgesi, İspanya ve Yunanistan'ın kötü performanslarına rağmen yüzde 0.4 büyüme sağladı... Deyim yerinde ise Almanya lokomotif görevine devam ediyor. Almanya'nın üçüncü çeyrekteki büyüme oranı yüzde 0.7. İtalya yüzde 0.6 ile Almanya'yı takip ediyor.
* ABD'den sonra dünyanın ikinci büyük ekonomisine sahip Japonya üçüncü çeyrekte de büyüdü. Büyüme oranı yıllık baza indirgendiğinde yüzde 4.8 seviyesine ulaşıyor. Bu büyümenin büyük kısmı "iç talepten" geliyor, hızlı ihracat yükselişinin de büyümeye katkısı oldukça önemli.
* Güney kürede de benzer iyileşmeler söz konusu son verilere göre. Artık Çin'in Latin Amerika versiyonu diyebileceğimiz Brezilya üçüncü çeyrekte yüzde 7.8, Şili ise yüzde 4.6 büyüme seviyesine ulaşmışlar.
Sanırım sizlerin de dikkatini çekmiştir, kriz sonrası en hızlı toparlanmayı ekonomisinin iç dinamiklerine uygun "sanayileşme modeli" kurup uygulayan ülkeler yakalamışlar. İkinci Dünya Savaşı sonrasında tamamen sıfır olan Japonya ve Almanya bu sayede lider ülke konumuna gelmiştir. Son yıllarda Brezilya'da "sihirli formülü" kullanmış ve ekonomisini "klasik Latin Amerika ekonomisi" kapsamından kurtarmıştır.
İSTİKRAR RAPORU
Merkez Bankası hem küresel ekonomik gelişmeleri hem de Türkiye ekonomisini değerlendirdiği "Finansal İstikrar Raporu"nu dün web sitesinde yayımladı. Merkez Bankası'nın raporunda altını çizdiği bazı tespitleri şöyle...
* Enflasyon küresel krizle beraber düşük ve dar bir bant içinde seyrediyor. Çünkü, toplam talep belirgin bir şekilde azalıyor. Aynı zamanda talebe bağlı olarak temel emtialardaki düşüş de enflasyonu aşağı çekiyor. Enflasyonun izlediği patikanın 2010 yılında da sürmesi olasılığını yüksek buluyor Merkez Bankası.
* Krize müdahale kapsamında uygulanan "gevşek maliye politikaları" bütçe açıklarının hızla artmasına neden oluyor. Doğal olarak, bütçe açıklarıyla beraber "kamu borçlanma gereği" de artıyor. Bu konu enflasyon hedeflemesi rejimini benimseyen Merkez Bankası'nı oldukça kaygılandırıyor. Dolayısıyla, Maliye'ye mesaj niteliğinde şu dikkati yapıyor; "kısa vadede genişleyen bütçe açıkları orta vadede telafi edilmelidir."
Yakın geçmişte açıklanan Orta vadeli Program'a sadık kalınmasının önemini de vurguluyor Merkez.
Merkez Bankası önümüzdeki dönemde finansal istikrara yönelik üç önemli risk algılaması yapıyor. Birincisi iktisadi faaliyetlerdeki toparlanmanın yavaş olması, ikincisi yüksek işsizlik oranları ve üçüncüsü küresel finans piyasalarında yaşanacak yeni şoklar.
Sözün özü, toparlanma var, en kötüyü geride bıraktık. Ancak, kriz öncesi kaldığımız yere dönmemiz artık çok zor görünüyor.