Finans piyasalarının tadı kaçmış gibi görünüyor. Küresel krizden çıkarken umut ışıkları belirdiğinde "Tünelin sonu mu, karşıdan gelen trenin farları mı?" derken bir anda tünelin sonunda bulmuştuk piyasaları. Piyasalar aşırı hız yaparak tünelde kaybettiklerini telafi etmeyi bilmişlerdi. Ancak, son haftalarda hız yavaşladı. Aynı zamanda da hangi yöne gideceğinin kararsızlığı ile bocalıyor piyasalar.
Aslında hükümetler ve ekonomi yönetimleri bir sorunun yanıtını artık vermeleri gerekiyor. Çünkü, piyasaların alacağı yolun yönünü ve hızını bu karar belirleyecek. Soru şu; finansal piyasalar bundan sonra kriz öncesi bıraktığımız yerden devam mı edecekler? Biraz açalım... Kuralsızlığın (deregulation) yarattığı denetim boşluğu gerek fiyat oynaklığına gerekse manipülatif işlemlerin artmasına neden oluyor. Böyle bir zeminde bireysel yatırımcılar ve fonlar piyasalarda at koşturabiliyor. Endeksler hem inerken hem de çıkarken kazanıyorlar. Düşen piyasalarda "açığa satış işlemlerine" ağırlık veriyorlar, yükselen piyasalarda da "kredili menkul kıymet işlemleri" ön plana çıkıyor. Takas da işlemden birkaç gün sonra gerçekleştirildiği için çok az bir teminatla kat be kat fazlası tutarda alım ve satımlar yapabiliyorlar.
REFORM ŞART !
Sözüm ona geçen yılın ortalarında birçok ülkede "finans reformu" yapılacaktı. Bu konuda somut adım atılsa "aba altından sopa gösterircesine" piyasalar aşırı dalgalanmalarla hükümet ve ekonomi yönetimlerine mesaj veriyor, reformu reddediyor adeta.
Geçen hafta, Almanya piyasa aktörlerinin "koşturdukları atı dizginlemek" adına açığa satış olarak tanımladığımız bir hisse senedinin önce satılıp sonra fiyatı düştüğünde alınması işlemini yasakladı. Krizde de bir çok ülkede yasaklanmıştı açığa satış işlemleri. Piyasalar bu önlem karşısında alışık olduğumuz reaksiyonuna başvurarak karşılık verdi. Piyasalarda satım furyası başladı ve endeksler geriledi. Tabi, finansal piyasalardaki gelişmeler kısa vadeli ekonomik performansın göstergesi olduğu ve ileriye yönelik beklentileri yönlendirdiği için ekonomi aktörleri nezdinde ses getirebiliyor. Zaten, uyanık para sihirbazları da bu gücü kullanmak istiyor. Kendileri için dönen tekerleğe çomak sokulmasına izin vermiyorlar. Kritik sorunun ikinci kısmı ile devam edelim... Piyasalar yola kaldıkları yerden devam mı edecekler yoksa piyasa aktörlerinin baskılarına rağmen bazı düzenlemeler yapılabilecekler mi?
Eğer reform yapılmazsa, kısa vadede bir süre daha yol alacaklar. Sonrası? Malum... Aşırı dalgalanmalar, para sihirbazlarının aşırı karları söz konusu olacak.
DESTEKLENMELİ
Kriz öncesi kuralsızlık zemininde deforme olmuş piyasaların aynı şekilde yol alamayacağı ya da almaması gerektiği artık kabul edilmeli. Reel ekonomi kendisinden 10 kat büyük finans kesimini taşımıyor. Bu yüzden sorunun yanıtı belli; finansal piyasalarda yeni düzenlemelerin yapılması, etkin gözetim ve denetim mekanizmalarını yeniden tesis edilmesi.
Küresel piyasalardaki gelişmeler Türkiye piyasalarını da etkiliyor. En büyük artımız bankacılık sektörünün sağlam mali yapıya sahip olması. Merkez Bankası'nın iki gün önce yayımladığı "Finansal İstikrar Raporu'nda" belirttiği gibi, sermaye yeterlilik rasyoları, faiz ve karlılık riski endeksindeki olumlu seyir sayesinde "Finansal Sağlamlılık Endeksi" yükseliyor.
Bankacılık sektörünün sağlam olmasına karşın, hisse senetleri, faiz ve kur üçgeninde dışsal gelişmelere bağlı olarak belirsizlik ve buna bağlı olarak aşırı oynaklık devam ediyor. Önümüzdeki ay Kanada'da yapılacak G-20 toplantısında gündeme gelecek reform konusuna Türkiye'nin de destek vermesinin zorunluluk olduğunu hatırlatalım...