Kasım ayı rakamlarına göre, istihdam verilerinde düzelme olduğu görülüyor. 2011 yılında işsizlik oranı yüzde 9.1'e gerilemiş. Üstelik tarım dışında 1 milyonun üzerinde istihdam yaratılmış ve böylece tarım dışı işsizlik yüzde 11.4 düzeyine inmiş. Ilımlı düzelmeye karşın istihdamla ilgili yapısal sorunların ne yazık ki devam ettiği gerçeğini de hatırlatmamız gerekiyor.
Öncelikle artık kronikleşmiş soruna değinelim, istihdam edilenlerin yüzde 41'i sosyal güvenlikten mahrum çalışmak zorunda. Yaklaşık 24 milyon istihdam olduğuna göre, bunun yüzde 41'i 9.8 milyon çalışan yapıyor. Hiçte küçümsenmeyecek rakam. Bu kadar kişinin sorunu sadece sosyal güvenlikten mahrum olmak değil, aynı zamanda oldukça düşük gelirle çalışmak mecburiyetinde olmaları. Yani, ya asgari ücretin altında geliri kabulleniyorlar ya da en iyi olasılıkla asgari ücreti belki alabiliyorlar.
NİTELİK DÜŞÜK
Diğer yapısal sorun, genç nüfus işsizlik oranının kentsel kesimde halen yüzde 20'ler civarında kalması. Düşünün 5 gençten birisi işsiz. Tabii, istihdam edilenlerinin sorunlarının çözüldüğü gibi bir iyimserliğe kapılmayalım hemen. Çünkü, istihdam edilen gençlerin bir kısmı hem eğitimlerine uygun bir işte çalışmıyor hem de tatminkar gelir elde edemiyor.
Üçüncü yapısal sorun, istihdam edilenlerin demografik özellikleri noktasında kendisini gösteriyor. Çalışanların yüzde 71 erkek, yüzde 60'ı ise lise altı eğitime sahip. Bu rakamları şöyle okuyalım, kadınların işgücüne katılımları çok düşük. Diğer taraftan, istihdam edilenlerin büyük çoğunluğunun eğitim seviyeleri düşük. Yani, nitelikli işgücü oranı düşük. Beyaz yakalı ile mavi yakalı işgücü dağılımı batı normlarından oldukça uzak. İşgücü niteliğinin gerek sürdürülebilir büyüme açısından gerekse ekonomik iyileşmeye katkı yapması bakımından önemli olduğunun altını çizelim bu vesile ile.
Kasım ayı itibariyle geçen yılın işsizlik rakamının düşmesinde kamu kesimi istihdamı da etkili olmuş. Kamu kesimi gerek genel bütçeye gerekse özel bütçeye tabi kurumlarda 3 milyon kişiyi istihdam ediyor.
2001 krizinden bu yana, sadece 2009 yılı hariç, ortalama yüzde 7 civarında büyüyen ekonomi yeterli istihdamı yaratamıyor, özellikle de işgücüne yeni katılan gençlere...
ÇÖZÜM NEDİR?
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) güzel bir çalışma yapmış bu konuda. Genç istihdamın artırılmasının eğitim politikalarından, iş piyasası aktörlerinin rollerinin belirlenmesine kadar bir çok boyutunun olduğu vurgusu yapılıyor. TİSK bu konudaki önlemler dizini AB deneyimlerini ön plana çıkararak belirlemiş. Örneğin Avrupa Birliği geçen yıl 2020 yılını da kapsayan uzun dönemli mesleki eğitim programı başlattı. Bu programın genel çerçevesi ise "Mesleki Eğitimde Daha Geniş Bir Avrupa İşbirliği Bruges Bildirgesi" ile çiziliyor. TİSK'in çalışmasında Almanya örneği dikkat çekiyor; Almanya ilk olarak "mesleki hazırlığa" yönelik bir sistem geliştirmiş. Bu sistemin temel hedefi çıraklık eğitimi alamayan gençlere ulaşabilmek. Gençlere 1 yıllık okul tabanlı hazırlık dersleri uygulanıyor, ardından yine 1 yıllık mesleğe dayalı eğitimler veriliyor. Toplam 2 yılda vasıflı gençler yetiştirerek özel sektörle koordineli bir şekilde istihdam sağlıyorlar. Fransa da, özel kesim ile çıraklık ve profesyonelleşme sözleşmeleri yaparak bu alana özel sübvansiyonlar veriyor. Tabii bu programlar sosyal politikalarla da destekleniyor.
Gençlerin istihdamı için alınması gereken diğer bir önlem de, işgücü talebi ile o konuda eğitim almış arzı kavuşturmak. Malumunuz, her ilde üniversite açılıyor ama o alanlarda işgücü ihtiyacı araştırılmıyor. İşgücü talep envanterinin yanı sıra gençleri işe alma konusunda işverene bazı teşviklerin verilmesi, ücret dışı işgücü maliyetlerinin azaltılması gibi önlemlerin de etkili olduğunu yetkililere buradan hatırlatalım.