Bugünlerde ise Bergama köyleri ve Ayvalık arasında mekik dokumakta. Bergama Belediye Başkanı Mehmet Gönenç'in tahsis ettiği araç ve basın danışmanı Ergin Gelir ile Kozak Yaylası'nda açtıkları kütüphaneleri ziyaret etti. Gelirinin önemli bir bölümünü çam fıstığından karşılayan Kozaklıların fıstıksızlık sıkıntısının nedenlerini öğrenmeye çalıştı. Zira 16 milyon fıstık çamının bulunduğu bu bölge ürün vermez olmuştu. Fıstık çamı ihracatımızın yüzde yetmişini karşılayan Kozak için düşmüştü yollara.
İlk durak, Karaveliler oldu. Fıstık çamlarına çocuğu gibi bakan Kozaklıların köyü... Herkes bilsin, yangının y'sine yabancı bir köy olan Karaveliler bölgenin en gözde köylerinden oluyor. Köylülerle bir araya geldi. Onları dinledi. Köy imamını evinde ziyaret etti.
* * *
Peynir, süt ve yoğurt diyarı Çamavlu'da köy kahvesinin önündeki çınarın gölgesinde bir araya geldiler. Öğrendi ki köylünün çoğu fıstıksızlık nedeniyle kredi için banka kuyruklarında. Fıstık çamlarının ürün vermeyişinin nedenlerini henüz çözmüş değiller. "Geçim, sadece hayvancılığa kaldı" diyorlar. 600 nüfuslu bu köyde bir de mandra bulunuyor. Mustafa Kayayılmaz adındaki heykeltıraşın küçük küçük heykelcikleri ve yaptığı büstler ise görülmeye değer! Heykeltıraş bir Çamavlulu! Bu köyü, güzel sanatlar fakültelerinin öğrencileri ve hocaları ziyaret etmeliler.
Hacıhamzalar'a bir hafta önce de gelmişti. Muhtar Ahmet Kara ile görüşmüş, ona yeni kitaplar bırakmıştı.
Rasime Recai Şeyhoğlu Kütüphaneler Zinciri'nin ilki 19 Ekim 2002'de bu köyde açılmıştı. Açılışa da o günlerin vali yardımcısı bir şair, il ve ilçe milli eğitim müdürleri, kaymakam, sendikacılar, eğitimciler, şair-yazar-gazeteci Dinçer Sezgin, çevre köy muhtarları ve belde başkanları katılmıştı. Dile kolay, açılış için 1 dana ve 19 tavuk kesilmişti.* * *
Kütüphanesi bulunmasına karşın köyün ilkokulunun kapanması ve öğrencilerin çevre okullarında eğitim görmesi insanı hüzne boğuyor doğrusu. İki yıl önce de bir sosyal tesis açılmış köyde. Tarımsal Kalkınma Kooperatifi'ne ait olan Yaylacık Yaşam Vadisi'ni Hacıhamzalarlı bir proje adamı olan Sait Tez işletiyor. Özgün yemekler çıkarıyor, kahvaltı veriyor. Bir de Kamerun koyunu, maymun, eşek, ördek, kaz, tavşan, sülün, bıldırcın ve kekliklerin bulunduğu hayvanat bahçesine sahip Hacıhamzalar. Sorarım size, hangi köyde hayvanat bahçesi vardır? Hacıhamzalar konaklamaya, okumaya, dinlenmeye değer bir köy...
* * *
Kaldırım taşları, meydanlar işte bu kara-gri Kozak kayalarından elde ediliyor. Son 25-30 yıl Kozak Yaylası, taş işleme sesi ve toz topraktan geçilmiyor. Sadece yurt içine değil, yurt dışına da ihraç ediliyor bu taşlar. Ağır iş makineleri, yüksek tonajlı kamyonlar, buralarda bildik görüntüler oluyor.
Kozak'ın fıstığı, üzümü, pekmezi, hayvancılığı biliniyordu. Şimdi buna bir de 'taş' eklenmiş durumda. Taştan gelir sağlayanlar için Kozak, şimdilik bitmez-tükenmez bir zenginlik kaynağı..
* * *
Kozak Yaylası'nın şaraplık üzümleri, pekmezi ve ev yapımı şarapları için bilinen tek adresi Demircidere. Demircidere bir Alevi köyü. Zengin bir tarihe sahip. Yaz kış turisti eksik olmayan bir köy. Altın madeni burada bir restoran açmış. Tesis kurmuş daha doğrusu. Özgün mönüler ikram ediliyor. Müşterisi oldukça çok. Yıllardır Amerikalılar bu köye gelip gidiyor. Evlerde ağırlanıyorlar. Ayvalık'tan, Edremit'ten, İstanbul'dan da merak edenler gelip ziyaret ediyor.
Şeyhoğlu bir hafta önce de gelmiş ama görüşememişti yeni seçilen muhtar Hızır Yıldırım ile. O gün, muhtara verilmek üzere kitaplar da bırakmıştı. Muhtarla müze açılışı üzerine düşünce alışverişinde bulundular. Tabelanın değiştirilmesine karar verdiler.
Kütüphaneleri olan, hayvanat bahçesi bulunan, özel etnoğrafya müzesi düzenlenen, yerli yabancı turist ağırlayan Kozak köyleri... Hiç, yangın çıkmayan Kozak köyleri...