Kavga, dövüş Meclis'ten geçen Büyükşehir Yasası üzerine çok şey yazıldı, çizildi.
Muhalefet'e göre Türkiye'yi federalizme götürecek bir sürecin kapısı ardına kadar aralandı.
İktidar partisi ise yasanın 1988 yılında hazırlanan ve Türkiye'nin de altına imza attığı 'Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı'nın gereği olarak çıkartıldığı görüşünü savunuyor.
Söz konusu şart, Avrupa çapında demokratik yerel yönetimin ilkelerini ortaya koyan tek yasal doküman.
1 Nisan 1993 tarihinden beri bizde de yürürlükte.
Gerçi 9 maddesine çekince koymuşuz ama, o çekinceleri yıllar içinde fiilen ortadan kaldıran düzenlemeleri de kendi ellerimizle yapmışız.
Yani bilerek ve isteyerek yerel yönetimleri güçlendireceğimize, özerkliklerini AB standartlarına getireceğimize dair Avrupa Konseyi'ne taahhütte bulunmuşuz.
Amacım ne bazı çevrelerin endişe ve kaygılarını gidermek, ne de iktidarın yaptığı işin doğruluğunu ispatlamak.
Bugün AK Parti'nin yaptığı, kendisinden önceki hükümetlerin atamadığı adımı atmak ve Türkiye'nin ta 1993 yılında dış dünyaya verdiği bir taahhüdü yerine getirmekten ibaret.
Belediyelerini 'Yerel Yönetimler Özerklik Şartı' kriterlerine göre dizayn eden AB ülkelerinde üniter devletler 20 küsur yıldır sapasağlam ayakta.
AB'de federal sistemle idare edilen Almanya, Avusturya ve Belçika ile bölgesel yapıya sahip üniter devlet statüsündeki İspanya ve İtalya hariç, tüm ülkelerde üniter devlet yapılanması var.
Yerel yönetimlerin güçlendirilmesi oralarda hiçbir üniter devletin bölünmesine ya da parçalanmasına sebep olmamış.
Peki onlar bu işi nasıl başarmış?
Önce merkezden çevreye yetki aktarımını sağlamışlar.
Sonrasında ise belediyelerin sayısını azaltıp, küçük yerel yönetim birimlerini birleştirmişler.
1990'lı yıllardan itibaren ise daha çok yerel yönetimlerin yetki ve mali özerkliklerini artırmaya, merkezi yönetimin denetimini sınırlamaya yönelik reformlar yapmışlar.
Türkiye'nin 24 yıllık bir gecikmeyle de olsa, aynı yolu izleyeceğini tahmin etmek çok da zor değil.
2014'teki yerel seçimlere kadar belediyelerin AB'dekine benzer yetkilerle donatılması pek mümkün görünmüyor.
Yereldeki asıl değişim ve dönüşüm için 2014 sonrasını beklemek durumundayız.
Normal takvime göre 2019 yılında yapılacak belediye seçimlerine kadar yerel yönetimler reformu tamamlanmış olacak.
'O reformun içeriğinde neler var' diyorsanız, işte cevaplarım:
- İçişleri Bakanlığı ikiye ayrılacak. Yerel Yönetimler ve İç Güvenlik Bakanlıkları kurulacak.
- Büyükşehir olma kriterlerini karşılamayan küçük iller, coğrafi ve kültürel özelliklerine göre birleştirilecek ve yeni büyükşehirler oluşturulacak.
- Öğretmen ve sağlık personeli atamaları bizzat belediyeler tarafından gerçekleştirilecek.
- Merkezi idare tarafından sunulan kültür- turizm, gençlik-spor, huzurevleri, Çocuk Esirgeme Kurumu ve bayındırlık hizmetleri yerel yönetimlere devredilecek.
- Kriterleri belirtilerek belediyelerin yönetici kadrolarında sözleşmeli personel çalıştırılabilecek.
- Yerel yönetimlerin genel bütçe gelirlerinden aldıkları pay kademeli olarak artırılacak.
- Yerel yönetimlere hizmet verdikleri bölgenin sosyo-ekonomik koşulları göz önüne alınarak vergi koyma yetkisi verilecek.
- Merkezin belediye başkanlarını görevden alma yetkisi kaldırılacak, bu yetki mahkeme ve yerel halkın iradesine bırakılacak.
- Yerel yönetimlerin harcamalarını denetlemek için özerk bir Yerel Yönetimler Sayıştayı kurulacak.
- Yeni Anayasa'da yerinden yönetim anlayışı güçlendirilerek güvence altına alınacak.
- Zabıtaların yerel güvenlik ve trafikteki sorumlulukları arttırılacak.
- İl meclis üyeleri dar bölgeli, 2 turlu, doğrudan seçimle göreve gelecek.
- İlçe belediye başkanları doğrudan il meclisi üyesi olacak.
- Belediyeleri ilgilendiren yasalar hazırlanırken Türkiye Belediyeler Birliği'nin görüşünün alınması zorunlu olacak.