Koalisyon kurulma sürecinin inişli çıkışlı geçmesi, erken seçim seçeneğinin halen masa üstünde kalması siyasi risklerin ekonomiye de sirayet etmesine neden oluyor. Piyasa aktörleri, yabancı ve yerli yatırımlar bir süredir bu gelişmeleri göz önünde bulundurarak aksiyon almayı tercih ediyorlar. Piyasa aktörleri yansıyan bu riskleri faiz, borsa ve kur üçgeninde primleri artırarak fiyatlarken yatırımcılar ise yatırım yapmayarak ekonomiye bedel ödettiriyorlar. Sonuçta ülke riski genel anlamda yükseliyor.
Ülke riskinin seviyesini gösteren iki temel parametre var. Birincisi uluslararası derecelendirme kuruluşlarının verdiği ülke notları. İkincisi tahvillerin sigortası diyebileceğimiz "Kredi temerrüt takası-Credit default swap CDS). Ülke notlarına nazaran oldukça dinamik bir gösterge... Döviz cinsinden Hazine tarafından yurtdışında satılmak üzere ihraç edilen Türk tahvillerinin iflas yani taahhütlerini yerine getirmeme olasılığını yansıtıyor. Eğer bu tahvillere yatırım yapacak tasarruf sahipleri riskin yükseldiği algısına sahip olurlarsa CDS puanı da paralel olarak yükseliyor. Hatırlayacağınız üzere daha önce değinmiştim; aynen araba kasko primi gibi. Kaza yapacak olandan yüksek prim alınmasını andırıyor.
BORÇLANMA MALİYETİ YÜKSELİYOR
Bu haftaya zirvede başladı CDS'ler. 270 sınırına kadar dayandı. Bu arada parantez içinde kısa bir açıklama ekleyelim; 1000 dolar nominal değerli Türk eurobonduna sahip birisi iflas riskini ortadan kaldırmak istediğinde yıllık 27 dolar ödemek kaydıyla itfa tarihine kadar geçerli olan CDS alacak. Parantezi kapatalım. CDS baz değeri 120-130 bandına kadar gerilemişti bir aralar. Ancak siyasi riskler ve buna bağlı olarak ekonominin kırılganlaşması sonrası 16 ayın en yüksek seviyesine kadar tırmandı. Ne var bunda, abartmaya gerek yok onlarda CDS almasın şeklinde basite indirgeyemiyoruz olayı. Çünkü CDS ile beraber tahvil faiz oranları da artıyor. Bir yerde Hazine daha yüksek maliyetle döviz bulmuş oluyor.
Gelelim ikinci parametreye...
Süreç uzadıkça gerek kurların ve faizlerin daha da yükselmesi, hisse senetlerinin değerinin daha da düşmesi gerekse yabancı sermaye kanalından kaynak girişi kesilerek bedel ağırlaşacak. Tüm bunlar yetmiyormuş gibi bu zorlu süreç tamda derecelendirme kuruluşlarının olağan değerlendirme dönemlerine denk geldi. İlk not değerlendirmesini Moody's yapacaktı. Notumuz Baa3.. Yatırım yapılabilir kategoride. Neyse ki Moody's yılın dördüncü değerlendirme tarihini de pas geçti ve Türkiye'nin hem kredi notunu hem de görünümünü güncellememe kararı aldı.
S&P DA PAS GEÇEBİLİR!
Böylece sıfırcı hocaların birinden kurtarmış olduk. Sıra Standard and Poor's da. S&P biraz daha karamsar Moody's'e nazaran. Risk faktörleri listesi biraz kabarık. Bizim de bahsettiğimiz siyasi ve komşu coğrafyadaki jeopolitik risklerin yanı sıra şu ekonomik sıkıntılara da dikkat çekiyorlar. Cari açığın kısa vadeli sıcak para ile finanse edilmesi, büyüme hızının uzun süredir potansiyel büyüme hızının altında kalması, özel kesimin yüksek kısa vadeli dış borç stoku öne çıkan risk faktörleri. Bakalım S&P ne yapacak? Moody's gibi pas geçebilir ya da aşağı yönlü ufak bir not değişikliği gelebilir.
Sözün özü sancılı siyasi süreç uzadıkça ekonomi kırılganlaşacak, bedeli ne yazık ki ağırlaşacak.