Ekonominin üç yıllık yol haritası olan "Orta Vadeli Programın" kendi içinde ne kadar tutarlı olduğunu tartışmaya başlamış ve gerçekten uygulanabilir mi sorusunun yanıtını aramaya çalışmıştık...
Piyasalarda belirgin bir dalgalanma olunca orta vadeli programın değerlendirmesinin devamını biraz geciktirmis oldum.
Programda belirlenen beş temel amaçtan büyüme ve enflasyonu analiz etmiştik. Cari işlemler, istihdam ve mali disiplinle devam edelim...
Cari açığın milli gelire oranının önümüzdeki üç yılda sırasıyla yüzde 4,2, yüzde 3,9 ve yüzde 3,5 olması öngörülüyor. Cari açığın temel nedeni dış ticaret açığı... Yani ihracatın ithalatı karşılayamaması...
Yüzde 4,8'ler civarında olan cari açığın yüzde 4,2'ye düşmesi için bazı koşulların da uygun olması gerekir. Birinci koşul ihracatın ithalattan daha fazla artması... Ancak programa göre ihracatın yüzde 6,9, ithalatın yüzde 8 yükselmesi tahmin ediliyor.
Böylece ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 72,3'den yüzde 71,6'ya geriliyor.
PETROL FİYATLARI TUTAR MI?
İkinci koşul dış ticaret açığının turizm ile kapatılması. Programda turizm gelirlerinin seneye yüzde 26 yükselmesi bekleniyor.
Gerçekleşebilir mi? Turizm gelirleri 18,6 milyar dolardan 23,5 milyar dolara çıkar mı?
Özellikle Rusya ile ilişkilerin iyileşmesi olumlu katkı yapar. Aynı zamanda deniz kum güneş turizminin dışına da çıkabilirsek baz etkisinin de devreye girmesiyle turizm gelirleri ivmelendirilebilir.
Bu konuda tek temennimiz yıllardır başımızın belası olan ve turizmi olumsuz etkileyen terör faaliyetlerinin son bulması...
Üçüncü koşul petrol fiyatları ile ilgili yapılan kestirimlerin tutması...
Çünkü petrol ithal etmeliyiz.
Hatta yüzde 5'ler civarında büyüyeceksek daha fazla petrol talep etmeliyiz. Petrol fiyatları şöyle öngörülmüş programda; seneye 50,7 dolar, 2018 ve 2019 yıllarında 53,5 dolar ve 55,6 dolar.
IMF ve OEDC verilerine göre küresel ekonominin büyüme hızı artacak, dış ticaret hacmi yüzde 2,5 genişleyecek. Yani dünyada bizim gibi daha fazla petrol talep etmek durumunda kalacak. Uzatmayayım...
Cari açığın belirgin bir şekilde aşağı gelmesi için gerekli koşullar nedenli istediğimiz gibi gelişir bunu zaman içinde göreceğiz.
GÜÇLÜ HALKA
Gelelim mali disipline...
Programın güçlü halkalarından birisi kamu açıklarının oldukça makul seviyelerde olması...
Programdan önümüzdeki üç yılda da mali disiplinin korunacağını görüyoruz. 2017'de bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 1,9, sonraki iki yılda da sırasıyla yüzde 1,6 ve yüzde 1,3 olması tahmin ediliyor. Kamuya personel alımından, ilaç tüketimlerinin denetimine kadar bir dizi harcama önleyici önlemlere yer verilmiş.
Vergilerin etkin toplanması gibi önlemlerle de bütçe gelirlerinin artırılması hedefleniyor. Aynı zamanda özelleştirmenin de hız kesmeden devam edeceğini anlıyoruz programdan. Eğer bütçe disiplini devam ederse toplam kamu borç stoku oranı da uzun süredir olduğu gibi yüzde 40'ların altında seyredebilir.
Son olarak istihdama bakalım...
İstihdam da hem verimliliğin artırılması hem de yeni istihdam yaratmaya yönelik vasıf kazandıracak eğitim programları planlanmış.
Asıl istihdamla ilgili gözüme çarpan nokta işgücüne katılım oranının yükseltilmesinin gündeme alınmış olması. İstihdam edilebilir işgücünün sadece yüzde 51'i çalışmak istiyor. Oysa bu oranının batı normlarına gelmesi gerekiyor. Eğer büyüme hızı öngörüldüğü gibi gerçekleşirse işsizlik oranı seneye yüzde 10,2'ye, 2018 ve 2019 yıllarında yüzde 10,1 ve yüzde 9,8'e inecek.
Umarız Orta Vadeli Program tavizsiz uygulanır ve hedeflenen rakamlar tutturulabilir.