Doların beklenmedik şekilde çıkışı küresel düzeyde ekonomi aktörlerinin beklentilerinin bozulmasına neden oluyor. Gelişmiş ülke merkez bankalarının saçtıkları likidite sayesinde ılık rüzgarları arkasına alan ve kayda değer yol alan gelişmekte olan ülkeler son zamanlarda artık rüzgarı karşıdan almaya başladılar. Tabii her çıkışın bir de inişi olacak.
Bu fizik kuralı ekonomi için de geçerli kuşkusuz... FED eski başkan Bernanke'nin deyimiyle dolar helikopterden ortalığa saçıldı, bundan da en çok gelişmekte olan ülkeler nasiplenmişlerdi.
Hatırlasınız... 1997 yılına kadar Uzakdoğu Asya ülkelerine dolar cinsi krediler verilmiş ve "ihracata dayalı büyüme politikaları" empoze edilmişti.
Aşırı dolar borcu sonunda Asya kaplanlarının kucağında patlamış, kriz sonrası Asya kedileri olmuşlardı. Şimdi Latin Amerika ve Meksika benzer durumdalar.
ENFLASYON YÜKSELİYOR
Gelişmekte olan ülkelerde yüksek dolar borçlarının yanı sıra bir sıkıntı daha var; enflasyon...
Aslında küresel büyüme hızının düşmesiyle enflasyon oranları da gerilemişti. Ancak, petrol fiyatlarının yarattığı baz etkinin gücünü yitirmesi, emtia fiyatlarının kısmen yükselmesi ve doların güçlenmesiyle kur faktörünün devreye girmesi sonucu enflasyon yönünü yeniden yukarı çevirmiş durumda.
Üstelik büyüme hızlarının dip yaptığı bir dönemde yaşanıyor yüksek fiyat artışları. Bu da yakın zamanda merkez bankalarının para politikalarını zayıflatacak.
Latin Amerika enflasyon ortalaması yüzde 15,7 ile başı çekiyor. Doğu Avrupa'da ise yüzde 5,5'un üzerinde... Asya Pasifik ülkelerinde Çin sayesinde enflasyon oranı yüzde 2,3'de kalıyor.
Gelelim sermaye akımlarına...
Artan risk algısına bağlı olarak gelişmekte olan ülkelerden geçen yılın başından 2016'nın üçüncü çeyreğine kadar süren bir sermaye çıkışı görülüyor.
Geçen yıl toplam 83 milyar dolar portföy terk etmiş gelişmekte olan ülkeleri... Bunun 58 milyar doları hisse senetleri kalanı ise borçlanma araçları piyasasından gerçekleşmiş. En çok yabancı sermaye çıkışı Asya'dan ve Latin Amerika'dan olmuş. VIX ve MOVE oynaklık endekslerinden gelişmekte olan piyasalardaki belirsizliğin ve dalgalanmaların artığını rahatlıkla anlayabiliyoruz. Türkiye'nin de yer aldığı Avrupa'dan sadece 10 milyar dolar portföy dönüşü gerçekleşmiş.
Diğer bölgelerin tersine yabancı sermaye Avrupa gelişmekte olan ülkelerine karşı daha düşük risk algısı yapıyor.
ÇİN HIZ DÜŞÜRDÜ
Asya Pasifik ülkelerini dışarıda bırakırsak gelişmekte olan ülkelerin bu yılı küçülmeyle kapatacaklarını söyleyebiliriz.
Özellikle Meksika ve Brezilya yüzde 3'ün üzerinde küçülecekler tahminlere göre... Çin küresel ekonominin lokomotifi olması açısından önemli. Çin 2016'da sadece yüzde 6,6 civarında büyüyebilecek. İlginçtir Hindistan bu yıl en fazla büyüyen ülke koltuğuna oturacak yüzde 7,7 oranında büyüme ile... Yeri gelmişken kısa bir not düşelim; bu iki ülkenin dünya altın talebinin neredeyse yarısını yaptıkları gerçeğini göz önünde bulundurduğumuzda, söz konusu büyüme hızları ile altın taleplerini artıramayacakları tespiti yapabiliriz.
Latin Amerika ve Meksika merkez bankaları çizdiğimiz bu resim karşısında, özellikle doların değer kazanmasına bağlı artan baskılar sonucu politika faiz oranlarını yukarı çektiler. Bakalım kalan gelişmekte olan ülke merkez bankaları nasıl bir faiz kararı verecekler?