Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) enflasyon sepetinde değişikliğe gitti. Bu çalışmayı her yıl hanehalkı tüketim alışkanlıklarına göre revizyon kapsamında gerçekleştiriyor. Enflasyon tüm iktisadi aktörleri yakından ilgilendirdiğinden çalışma sırasında gözler ve kulaklar tamamen TÜİK'e çevriliyor, değişikliklerin ne kadar gerçekleri yansıttığı sorgulanıyor.
Biz de sorgulayalım... Ama öncesinde ne değişiklikler yaptığını hatırlayalım...
Tüketicilerin zevk ve tercihlerindeki değişim sonrası TÜİK, talep enflasyonu göstergesi TÜFE sepetine elbise, çiğ köfte, pizza ve avukatlık ücretlerini eklemiş. Buna karşın sepetten, 2000 cc otomobil, bezelye, dikiş ipliği, ilk yardım aletleri, mektup gönderme ücreti, telefon kart ücreti, DVD oynatıcı, yazıcı, müzik CD, boş DVD, özel dershane ücreti ve elektrikli epilasyon aletleri de çıkarılmış.
Maliyet enflasyonu göstergesi olan Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksinde (Yİ-ÜFE) ise şu değişiklik yapıldı.
Endeks kapsamına bir tanesi madencilik ve taş ocakçılığı sektöründen, diğerleri imalat sanayi sektöründen olmak üzere toplam 44 ürün eklenmiş.
Gıda payı düştü
Ürün bazında yapılan değişiklerin yanı sıra ürün gruplarının endeks genelindeki ağırlıklarında da revizyona gidilmiş. Yİ-ÜFE'de dayanıklı tüketim malları ve enerjinin ağırlıkları aşağı çekilmiş, aramal, sermaye malları ve dayanıksız malların ağırlıkları artırılmış. TÜFE sepetinde de gıda, konut ve ulaştırmanın ağırlıkları düşürülmüş, alkollü içecekler ve tütün grubu yükseltilmiş.
Gelelim enflasyon verilerinin gerçeği ne kadar yansıttığı sorusunun yanıtına...
TÜİK "zincirleme Laspeyres" modeli ile enflasyonu hesaplıyor.
İstatistiki yöntem ve metodolojide bir sorun yok, Eurostat ile de uyumlu. Ancak enflasyonun ölçümlenmesi ile ilgili iki temel nokta ön plana çıkıyor. Birincisi hanehalkı tüketimlerinin belirlenmesinde kullanılan sorular ve seçilen örneklem grubu ikincisi ise farklı gelir gruplarının benzer ürünlere aynı oranda pay ayırdıkları varsayımı...
Gelire göre etki!
TÜİK'in yaptığı çalışmaya göre milli gelirden en fazla pay alan birinci yüzde 20'lik grup gıdaya yüzde 15,1 pay ayırırken, en düşük pay alan beşinci 20'lik grup toplam gelirinin yüzde 28,8'i ile gıda harcaması yapıyor. Dolayısıyla, yüzde 10 gıda enflasyonu düşük gelirli bir kişinin gelirinin yüzde 3,5'unu kaybetmesine neden olurken yüksek gelirli bir kişinin gelirinin sadece yüzde 1,5'una etki yapacak.
Bu belirgin ayrışmayı konut ve ulaştırma gruplarında da görebiliyoruz. Aynı şekilde basit hesaplama yaparsak konut harcamaları için... Konut grubu fiyat artışlarının yüksek gelire sahip yüzde 20'lik kitleye olumsuz etkisi yüzde 4'lerde kalırken, düşük gelir kitlesine etkisi katbekat yüksek oluyor.
Bu nedenlerle kaçınılmaz olarak sokağa daha doğrusu hanehalkına enflasyon yansıması farklılık gösterebiliyor.
Zaten bazı sivil toplum örgütlerinin sadece sokak enflasyonu ölçümleri TÜİK tarafından açıklanan enflasyon verilerinden farklılık gösteriyor. Sözün özü, enflasyonun sağlıklı ölçümlenmesi hem gelir dağılımındaki bozulma hem de reel faizin yeterli olabilmesi açısından hayati önem taşıyor.
Emeklinin maaş farkı yatırılmaya başlandı
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), emekli, vazife malulü, dul veya yetim aylığı alanların maaşlarına ait Ocak 2017 zam farklarının dün ödenmeye başlandığını açıkladı.
2016 yılına ait Ek Ödeme tutarları hak sahiplerinin banka hesaplarına veya PTT merkezlerine gönderilecek. Bu kapsamda 57 bin 69 kişiye 113 milyon 655 bin TL ödeme yapılacak.
Harp malulleri ile vazife maluliyetine neden olan olayın türüne bakılmaksızın tüm vazife malullerinin faydalandığı bu ödeme, maluliyet dereceleri ve göstergelerine göre 2 bin 113 TL ile 3 bin 842 TL arasında değişiyor.