Yıllardır hep şunu merak ederim; neden ülkemizdeki antik kazıların başında yabancı isimler var, neden arkeoloji okumuş binlerce mezunumuz olduğu halde, bu kazılara hep yabancılar başkanlık eder?Bu sorunun yanıtı, bence toplumsal kimliğimizde gizli... Bence bu işi sevmedik, yapanları da "Mezar kazıcısı" diye aşağıladık.
Bu yüzden ülkemizde Prof. Ekrem Akugral gibi, hayatını antik kentlere adamış isimler bulmak zor... Bereket, rahmetli Akurgal İzmir'e nasip olmuş... Onun özverili çalışmaları sayesinde, bugün 8500 yıllık bir tarihimizin olduğunu gördük, tanık olduk.
Bayraklı kazıları bunun açık bir kanıtı... Onun sayesinde arkeolojinin önemini kavradık.
İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin dünyada ender bulunan bir şehir kültürü olan Agora'yı ortaya çıkarma ve turizme kazandırma çabası, bu anlayışın bir ürünü...
Keza emekleme dönemindeki Homeros Vadisi'ni de...
Hatta, yakın bir zamana kadar gecekonduyla örülü Kadifekale'nin kaderini değiştiren Büyükşehir Belediyesi, yakında surların onarımını da üstlenecek. Foça kazılarına da önemli bir destek veriyor.
Ama ben size bugün, günden güne hızla gelişen bir kentin yeni ışığı, bin bir emekle ortaya çıkarılan bir antik kentten söz etmek istiyorum.
Laodikya'dan...
***
Laodikya, Denizli merkeze bağlı Eskihisar köyünde... Milattan Önce 3. yüzyılda kurulan kent, Denizli'nin geçmişini öğrenmek ve bugüne ışık tutması açısından çok önemli...
Çünkü yapılan kazılardan anlaşıyor ki, bugün Denizli'nin can damarı olan tekstilin ilk öne çıktığı kent Laodikya, bundan tam 3 bin yıl önce...
Ayrıca İncil'de söz edilen yedi kiliseden biri burada... Anadolu'nun en büyük stadyumu da... Bu iki olgu kentin din ve medeniyetlerin beşiği olduğunu ortaya koyuyor.
Pamukkale Üniversitesi'nden Prof. Celal Şimşek tarafından başlatılan kazılar sonucunda ortaya çıkarılan Laodikya antik kenti, 2008 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yapılan bir protokol sonucunda Denizli Belediyesi'ne devredilmiş...
İşte o yıldan bu güne belediye, planlı ve titiz çalışmalar sonucunda, üniversite desteği, yerli arkeologlar ve uzmanlar denetiminde, Laodikya'ya hayat vermiş, ruh katmış...
Ben Laodikya'daki olumlu gelişmeleri sadece gazetede okumuşum, keza bir bölümünü de televizyonda gördüm.
Ancak gidip yerinde görmek ve yapılanlara tanıklık etmek, daha etkileyici oldu benim için...
***
Davet İzmir Denizlililer Derneği'nden geldi. İzmir'de yaşayan Denizlilileri, doğup büyüdükleri kentte yaşanan değişimi görmeleri için düzenlenen geziye, dernek başkanı Yenel Gürce'nin daveti sonucunda ben de katıldım, eşimle...
Daha önce de yazdım, bir İzmirli olarak bu kentle benim gönül bağım var, görüp yaşamak istedim tabii..
Ayrıca Yenel Gürce gibi, sevgi dolu, idealist ve başarılı bir insanı da kırmam mümkün değil...
İşte o gezide gördüm Laodikya'yı, inanın müthişti. Olayı daha iyi kavramak için, aslında bu antik tarihe dokunmak gerekirmiş... Ben de onu yaptım ve çok etkilendim.
***
Öncelikle şunu söylemek istiyorum. Laodikya antik kentinde ilk dikkatimi çeken şey, temizliği... Blirsiniz antik kentler, kazı çalışmaları nedeniyle tozlu ve çamurludur. Burada ise, bi iki bilinenden eser yok. Her şey tertemiz...
Turistler için her şey düşünülmüş; rehber, otobüs, kamp yeri... Sütunların, lahitlerin olduğu gibi bırakılması ve koruma altına alınması, yeni açılan bölgelerde yapılan titiz çalışmalar, antik taşlarla döşeli yolun, ayak, bilek kırmayacak şekilde, kimseyi rahatsız etmeyecek biçimde düzenlenmesi, yaratılan ferah ortam dikkat çekici....
Hatta, horoz figürlerinin olduğu bir taş, bizi büyülemeye yetti. Antik adamların taş oynadığı masa bile var, koruma altında...
Hele, bir din mabedinin azami 500 kilo ağırlık taşıyacak şekilde cam bölmeyle kapatılması, siz üstünde gezerken, camın altındaki antik mekana bir bakış atmanız, az bulunan bir güzellik... Keyifli bir heyecan...
Sanki, antik şehre tepeden bakmak gibi...
***
Denizli Belediyesi, Laodikya'ya büyük önem veriyor, bunun için de ne gerekiyorsa yapıyor. Bütçenin önemli bir bölümü de antik kent araştırmalarına ayrılmış...
İşin uzmanı kişilerle, genelde de Türk arkeologlarla yapılan çalışmalarda etkin bir mesafe alınmış...
Bu şehrini sevmenin, büyük düşünmenin bir ürünü...
Geçmiş dönem Belediye Başkanı Nihat Zeybekci'nin antik kenti sahiplenmesiyle başlayan, ısrarcı ve araştırmacı çalışmaları şimdi yeni başkan Osman Zolan da aynı titizlikle sürdürüyor.
Ve kazanan Denizli oluyor. Çünkü işin özünde Denizlili'yi kentini sahiplenmeye ortak etme, o ayrıcalığı yaşatma bilinci var.