Mali piyasalarda başlayan küresel kriz kısa süre içinde reel sektörü etkisi altına almıştı. Bugünlerde mali piyasalarda işler yolunda iken reel sektör sanki kaderiyle baş başa kalmış gibi... Menkul kıymet olarak tanımladığımız kağıt parçaları yatırımcılarına kaybettirmiş, bir çok mali kurumunda canını yakmıştı. Lakin, son birkaç aydır, mali piyasa aktörleri krizde uğradıkları zararları çıkarıyorlar. Tabi, her zaman olduğu gibi "Aşırı iyimserlik gazı" kullanarak piyasalara gelmeye razı ettikleri küçük yatırımcıların paralarıyla...
Türkiye krizin etkisini mali piyasalarda fazla hissetmedi. Yatırım araçları dalgalandı, kurlar yükseldi, hisse senetleri düştü. Ancak, bankacılık sektörü olumsuz bedel ödemedi. Çünkü, krizi iyi yönettiler ve aktiflerinde "Zehirli kağıtlara" yer vermediler. Dolayısıyla, hem mali yapılarını hem de müşteri portföylerini koruyabildiler. Sonuçta, fazla iş kaybı olmadı mali sektörde.
Fakat reel sektördeki iş kaybı oldukça fazla. Geçen senenin yani krizin tam olarak kendini hissettirmeye başlamadığı dönemden bugüne bakın işgücü piyasasında neler olmuş:
2008 Mayıs ayında Türkiye genelinde işsiz sayısı 2.2 milyon kişi iken bu yılın aynı ayında işsiz sayısı 3.38 milyon kişiye yükselmiş. Daha açık bir ifadeyle, son bir yılda 1 milyon 180 bin kişi işini kaybetmiş. Kırsal kesimde işsizler 428 bin kişi iken 2009 Mayıs'ta 644 bin kişi işsiz kalmış. Kentsel kesimde ise, yaklaşık 1 milyon kişi işsizler ordusuna katılmış.
Dün TÜİK tarafından açıklanan işsizlik rakamlarını not aldım, sonra gazetelerin internet sitelerinden aynı konu ile ilgili haberlerine göz attım. Hemen hemen hepsinde işsizlik 3 defadır düşüyor şeklinde idi. Yani, alıştığımız gibi, satır aralarında gizli kalan gerçekler yansıtılmadan işler yoluna girdi mesajı vermeye yönelik.
Gelelim satır arasında kalan gerçeklere:
* Mayıs ayı Türkiye gibi hizmet sektörünün ekonomide ağırlıklı olduğu ülkeler için önemli bir dönemdir. Turizm sezonu açılır. Turizm hizmeti veren işletmeler yeni alımlar yaparlar. Aynı şekilde havaların düzelmesi ile inşaatlar hızlanır, yeni konut onarım faaliyetleri başlar.
* Vergisel teşvikler ile bazı sektörlerde önemli satışlar söz konusu oldu, stoklar eritildi. Yeniden üretimin önü açıldı diğer bir ifadeyle.
Böyle bir konjonktürde bile işsizlik oranındaki düşüş kesinlikle tatminkar değildir.
Diğer gerçekleri de şöyle özetleyelim:
* Tarım dışı istihdamda 455 bin kişi azalmış
* Kentsel kesimde "Genç nüfus işsizlik oranı" yüzde 28.7.
* Her 3 işsizden birisi 1 yıldan uzun süredir iş arıyor.
Diğer ülkelerdeki istihdam rakamlarına bakarsak "İşsizlik sorununun" Türkiye'de hangi boyutlara ulaştığını daha net bir şekilde görebiliriz...
ABD'nin işsizlik oranı yüzde 9.4, aynı şekilde Euro Bölgesi'nin ve Fransa'nın da işsizlik oranları yüzde 9.4 seviyesinde. Almanya yüzde 8.3, Japonya yüzde 5.4 işsizliğe sahip. Bizim gibi gelişmekte olan ülkelerden Arjantin'de yüzde 8.4, Brezilya'da yüzde 8.1, Macaristan'da yüzde 9.6 ve Singapur'da yüzde 3.3.
Bizden yüksek işsizliğe sahip sadece 2 ülke var. Birisi yüzde 18.1 ile İspanya diğeri yüzde 23.6 işsizlik oranı ile Güney Afrika. Yorumu sizlere bırakıyorum.